Σελίδες

29/4/11

Ενός λεπτού μια Τροία...

 


Γιάννης Πατίλης

Ένα πακέτο τσιγάρα

Ανάβω
σπίρτο και τ’ αφήνω να καεί
Πώς με ζεσταίνει μια μνήμη πυρκαγιάς
Μια Τροία κάηκε στο ξυλαράκι
Κι εγώ κάθομαι ήσυχος εδώ
και τραγωδώ μες στο σκοτάδι
Με παίρνει είναι αλήθεια
αλλά την φλόγα δεν έχω αφήσει ακόμη να χαθεί
Την ένωσα με της ανάσας
το δυνάμωμα στην κάφτρα
σ’ αυτό το πρώτο επιτύμβιο τσιγάρο της ημέρας
Εγώ-μαϊμού ν’ αφηγηθεί
ώρα νυχτός σε μέσα ησυχία
έπος ασήμαντο ασήμαντης στιγμής
πώς κάηκε ενός λεπτού μια Τροία
Θεωρητής αινίγματος κι εγώ
στα κεντρικά της παγκοσμιοποίησης γραφεία
πακίνι της γραφής
με του παράλυτου το χέρι
δίχως τη Φωνή της
κουφός δίχως το θαύμα της Φωνής της
τ’ αποτροπαϊκό Τραγούδι της 
που όλα τα καίει και τα σιγάζει ένα γύρω
και αφήνει
τα σήματά της τα διπλά για όσους
διαβάζουν της θυσίας
τον καπνό

26/4/11

Η τρομερή ομορφιά...

 


Αντιπαράθεση του παρελθόντος και του παρόντος
Ο ποιητής κατά θεσμών και ατόμων
  

Tης Έλενας Σταγκουράκη

ANTΩΝΗΣ ΖΕΡΒΑΣ
Μερικά μερικά
εκδ. Ινδικτος, 2010


«Σοφοί που δεν μιλάμε πλέον για σοφία»: Ο Αντώνης Ζέρβας δεν κάνει πνεύμα στην τελευταία του ποιητική συλλογή. Το πνεύμα το μεταχειρίζεται καυστικά, με το διεισδυτικό μάτι του παρατηρητή, που εντοπίζει τα κακώς κείμενα και με έντονη τη στοχαστική διάθεση.

Η συλλογή του συνιστά δοχείο σωρευμένης εμπειρίας. Ο Ζέρβας μαίνεται ποιητικώς ενάντια στην ξέφρενη ελευθερία, το «άθεσμο», την απόλυτη παθητικότητα και τον γενικότερο ξεπεσμό θεσμών κι ατόμων. Αλλοτε επιδίδεται σε οξυδερκή αποφθέγματα, ρήσεις, θα λέγαμε, ευτάκτως ερριμμένες. Αλλοτε βάζει να παρελαύνουν εμπρός στα μάτια μας ποικίλες μορφές, από τον Ντε Σαντ και τον Αγιο Αυγουστίνο έως το ζεύγος Σαρκοζί και τον Χάιντεγκερ. Μέσ’ απ’ αυτό το φαινομενικά ετερόκλητο σύνολο, ασκεί κριτική στην πολιτική και στους εκπροσώπους της, στις δήθεν ουτοπίες, στην πίστη, την ανοησία και την αφέλεια – δίχως να ξεχνά και τη σημερινή ποίηση με τους δικούς της θεράποντες. Καταγίνεται βεβαίως και με το θέμα που κυρίως τον απασχολεί, την αντιπαράθεση του παρελθόντος και του παρόντος, ως προσδιορισμών όχι μόνο του χρόνου αλλά και της προσωπικής του διαδρομής. Παρακολουθεί την αλλαγή που επέρχεται στον ίδιο του τον εαυτό, μια αλλαγή καθολική, που περνάει από την κατάρριψη των παλαιότερων πιστεύω, προσωπικών και ποιητικών, και που έχει πια γνώμονά της «τον ωραίο πυρετό του τίποτα». Ο ποιητής δεν παραλείπει επεισόδια γεμάτα ρεαλισμό, που καυτηριάζουν τη δυσπιστία, την κακεντρέχεια και την υποκρισία.

Χαρακτηριστικό στοιχείο της ποίησής του Ζέρβα είναι το σχήμα, θα λέγαμε, της ανάστροφης πυραμίδας: το ποίημα κορυφώνεται κατά τρόπο ολοένα πιο αφαιρετικό και κατ’ επέκταση συμπυκνωμένο. Ετσι, η κατακλείδα του ποιήματος εμφανίζει συχνά χαρακτήρα γνωμικού, με ισχύ αυτοτελή κι αυτόνομη. Ο Ζέρβας είναι ποιητής κατ’ εξοχήν σαρκαστικός και ειρωνικός. Η ειρωνεία του, πάντα παρούσα κι έντονα αισθητή, είναι πολυεπίπεδη: τη βρίσκουμε πότε σε ιδέες, πότε σε λέξεις, πότε μέσα στις ίδιες τις ποιητικές μορφές. Ο ερωτισμός του, γυμνός, αποτυπώνει πρώτα τη ματιά του άντρα και κατόπιν του ποιητή. Είναι προφανές ότι ο Ζέρβας αρέσκεται στην αυτοαναίρεση. Υποστηρίζει μια θέση με όχι λιγότερο πάθος απ’ αυτό που επιδεικνύει όταν την καταρρίπτει με μιαν άλλη, εντελώς αντίθετη. Θέση λοιπόν κι αντίθεση, με τον αναγνώστη στη μέση. Να τον πιστέψει λοιπόν αυτός, όταν διακηρύττει το ανώφελο της ποιητικής δημιουργίας γενικά (πώς αλλιώς, αφού «οι λέξεις κατέληξαν να μην έχουν κανένα νόημα») ή το άσκοπο «παίδεμα» του ποιητή (μ’ ένα έργο «άχρηστο»);

Ο ποιητής αγαπά το παιχνίδι: το παιχνίδι με τον χρόνο (το πριν και το τώρα), με τον αναγνώστη (γύρω από τις φαινομενικώς ακατονόμαστες καταστάσεις, που υποδηλώνει ο τίτλος), με τον ίδιο του τον εαυτό (τη μια αυτοοικτιρόμενος, την άλλη «σοφός», τη μια αμετανόητος και την άλλη διερωτώμενος, εξ ου και «πτωχαλαζών»), αλλά και με την πραγματικότητα στο σύνολό της. Εμπρός στη σημερινή, μεταλλαγμένη πραγματικότητα, ο Ζέρβας θέτει το ερώτημα του ρόλου του ποιητικού Εγώ στον κόσμο. Μπορεί να ενταχθεί σ’ αυτόν ή όχι; Στο σημείο αυτό καλείται βέβαια και ο αναγνώστης ν’ αναλάβει το μέρος της ευθύνης που του αναλογεί. Ειδικά ο αναγνώστης του Ζέρβα δεν μπορεί να επαναπαυθεί. Μάρτυρας του «παιδέματος» του ποιητή, «παιδεύεται» κι ο ίδιος προκειμένου να βγάλει από το κοχύλι της ποίησής του μιαν άλλη πορφύρα.

Εν κατακλείδι, ο Ζέρβας διαμηνύει με τους στίχους του Γέιτς: «Ολα άλλαξαν, άλλαξαν ολοσχερώς: / Μια τρομερή ομορφιά ήρθε στον κόσμο». Πρόκειται για μιαν αλήθεια που ισχύει και στη δική του περίπτωση. Ολα έχουν αλλάξει, και μάλιστα ολοσχερώς, το σήμερα είναι άλλο απ’ το χθες: «Οι λέξεις έχουν χάσει το νόημά τους» και η επικοινωνία τον ρόλο της, τα «ντουβάρια» φέρουν «βαθιές πληγές», όπως ρυτίδες η επιδερμίδα. Μέσα απ’ αυτήν την αλλαγή, μέσα απ’ αυτή την πείρα, γεννιέται μια νέα, «τρομερή» ομορφιά: μια νέα ποιητική συλλογή.

Εκ των ων ουκ άνευ, τόσο η αλλαγή όσο και η πείρα. Εξάλλου, τι κι αν είναι τρομερή, η ομορφιά παραμένει ομορφιά.


Πρώτη δημοσίευση: Εφημερίδα "Η Καθημερινή", 13.02.2011

20/4/11

 


ΚΑΛΟ ΠΑΣΧΑ!

                                
                     FROHE OSTERN!

                                                                            ¡FELICES PASCUAS!


                                                 HAPPY EASTER!


17/4/11

Ουκ αν λάβοις...

 


Οβίδιος

Aπό τον κάθε άντρα πάρε ό,τι έχει να σου δώσει...



Μιλώ εδώ για πράγματα απλά,
…………………μα θέλω να τους δώσω κάποιο χρώμα.

Αυτό νομίζω είναι θεμιτό –

…………………και ιδού ένα παράδειγμα ακόμα.

Καθήκοντα αναθέτει ο στρατηγός

…………………με βάση τα προσόντα του καθένα:

ας πούμε, άλλος πάει πεζικό,

…………………άλλος πηγαίνει τεθωρακισμένα.

Το μήνυμα λοιπόν είναι σαφές –

…………………κοντά στον νου, κορίτσια, και η γνώση·

σκεφτείτε τα ατού του καθενός

…………………και πάρτε ό,τι έχει να σας δώσει:

τη συμβουλήν εκ του νομομαθούς,

…………………το χρήμα, φυσικά, εκ του ευπόρου,

και συνδρομήν δικαστικήν παρά

…………………του έχοντος την πείραν συνηγόρου.

Σε στίχους εντρυφεί ο ποιητής·

…………………να του ζητήσεις στίχους επομένως·

και είναι επιρρεπές στα ερωτικά

…………………κατεξοχήν των ποιητών το γένος.

Στον έρωτα, κορίτσια, ο ποιητής

…………………είναι συγχρόνως τζέντλεμαν και ιππότης·

η δε ωραία κι εκλεκτή του ποιητή

…………………προώρισται να γίνει διασημότης.

Μέσω της ποίησης κατέστησαν πολλές

…………………πασίγνωστες σε Ρώμη και Αθήνα·

κι όσο για την δικιά μου, ερωτούν

…………………«ποιά είναι, ρε παιδιά, αυτή η Κορίννα;»

Οι ποιητές απέχουν παντελώς

…………………απ’ τη λεγόμενη ερωτική απάτη·

την τέχνη μετά ήθους διακονούν

…………………και δείχνουν διαγωγή κοσμιοτάτη.

Οι ποιητές δεν θέλουνε πολλά,

…………………δεν τους αγγίζει η ματαιοδοξία·

δεν μπλέκονται με την πολιτική

…………………και προτιμούν να ζουν στην ησυχία.

Συνάπτουν σχέσεις μετά γυναικών

…………………που διακρίνονται από μεγάλο πάθος·

στη σύντροφό τους μένουνε πιστοί

…………………και αγαπούν, ούτως ειπείν, σε βάθος.

Είναι η τέχνη, όπως είπα πριν,

…………………όπου τους κάνει έτσι φινετσάτους·

το ήθος τους –και θα το πω ξανά–

…………………εναρμονίζεται προς το λειτούργημά τους.

Γι’ αυτό, κορίτσια, για τους ποιητές

…………………να δείχνετε μεγάλη προθυμία:

τους δόθηκε ταλέντο απ’ το θεό

…………………κι απολαμβάνουν θεία προστασία.

Είμαστε σαν τους άγιους εμείς,

…………………με το θεό στενά συνδεδεμένοι,

κι η έμπνευσή μας είναι θεϊκή

…………………διότι ουρανόθεν κατεβαίνει.

Μην περιμένεις χρήματα, λοιπόν,

…………………από σοφούς ανθρώπους σαν κι εμένα·

θα ήταν ένα έγκλημα αυτό  –

…………………και, δυστυχώς, απ’ τα συνηθισμένα.


Μετάφραση: Θεόδωρος Δ. Παπαγγελής

Το είδαμε στο Παμπάλαιο Νερό και ζηλέψαμε.

(Πειραχτικό σχόλιο: Εμείς, πάλι, γιατί διακρίνουμε προνομιακή μεταχείριση εκ μέρους του ποιητή σε μερικούς μερικούς; Δύο πράγματα μας έρχονται στο νου: "Παίνεψε το ‘γένος’ σου γιατί θα πέσει να σε πλακώσει" και "κάλλιο πέντε και στο χέρι παρά δέκα και καρτέρι" -κάτι για.. κορδέλες το αποσιωπούμε καλύτερα..)


14/4/11

Εν’ ασημένιο κέρμα το φεγγάρι...

 


Αργύρης Χιόνης

Εν’ ασημένιο κέρμα το φεγγάρι, που κάποτε
τινάξαν στο διάστημα οι θεοί, κορώνα γράμ-
ματα την τύχη παίζοντας αυτού του κόσμου,
εν’ ασημένιο κέρμα που δεν έπεσε ποτέ, αλλ’
έμεινε εκεί, μετέωρο, στο χάος. Γι’ αυτό και
δεν αποφασίστηκε ακόμα η τύχη αυτού του
κόσμου, γι’ αυτό κι αδιάκοπα κοιτάμε μ’ α-
γωνία το φεγγάρι, μην πάει και πέσει απ’ του
χαμού μας την πλευρά.

11/4/11

Η φυγή φυλακή...

 


Αντώνης Ζέρβας

Το αναθεματικόν

Στην κορφή η φυγή φυλακή
αυτού που αγαπάει την αρχή
ότι φιλάργυρος
και σαν φιλάργυρος αδικεί
σαν άδικος πλεονεκτεί
σαν πλεονέκτης αρπάζει
σαν άρπαγας συκοφανεί
σαν συκοφάντης λοιδορεί
σαν λοίδορος καταλαλεί
σαν κατάλαλος φοβάται
σαν φοβιτζιάρης φονεύει
σαν φονιάς παραπλανεί
σαν παραπλάνος κτίζει
εκκλησίες, γιορτάζει
και κάνει ψυχικά.

8/4/11

Σα βαφή καθολική...

 


Roberto Juarroz

Από κάποια στιγμή και μετά…

Από κάποια στιγμή και μετά
μένει μόνο η εποχή της αβύσσου•
με ρόδα ή χωρίς,
με μόλους ή δίχως,
με πρόσωπα άλλα ή με κανέναν.

Σημασία καμιά δεν έχει προς τα πού κοιτάμε,
αν σιωπούμε ή αν μιλάμε.
Η εποχή της αβύσσου θα χρωματίσει
κάθε στιγμή και κάθε πράγμα,
σα βαφή καθολική
που ούτε καν την απουσία εξαιρεί.

Η εποχή της αβύσσου
πιο στέρεη μοιάζει και σίγουρη
από μιαν αιωνιότητα δίχως εγγυήσεις.


Μετάφραση: Έλενα Σταγκουράκη

*******************

A partir de cierto instante… 
 
A partir de cierto instante
sólo queda el tiempo del abismo.
con rosas o sin rosas,
con muelles o sin ellos,
con otros rostros o sin nadie. 

No importa hacia dónde miremos
o hablemos o callemos.
El tiempo del abismo teñirá
cada momento y cada cosa,
como un obicuo colorante 
que no excluye ni siquiera la ausencia. 

El tiempo del abismo
parece más firme y seguro
que la no confirmada eternidad.


Πρώτη δημοσίευση: περιοδικό Poeticanet, τεύχος 13, Σεπτέμβριος 2010 (http://poeticanet.com/poets.php?subaction=showfull&id=1285725970&archive=&start_from=&ucat=252&show_cat=252)

Στην αγκαλιά των απαλών ονείρων της αυγής...

 


Κωστής Παλαμά

Σε μια που πέθανε

Ζωούλα εσύ, που σ' έσβησε το φύσημα του Χάρου
στην αγκαλιά των απαλών ονείρων της αυγής,
στη σκαλιστή δε δύναμαι λαμπράδα του μαρμάρου
να σ' αναστήσω αθάνατη, φτωχός τραγουδιστής.
Ω σωπασμένη μουσική, που η μνήμη δε μπορεί μου,
να θυμηθεί τον ήχο σου και να τον ξαναπεί,
γι' αυτό με κάτι πιο βαθύ τη δένεις την ψυχή μου,
εσύ ατραγούδιστη κ' εσύ αζωγράφιστη πνοή.
Σα μακρινό ξημέρωμα χάραξες μέσ' στο νου μου,
πολύ γλυκό, πολύ δειλό, πολύ διαβατικό.
Μια μέρα απάνω από τ' αγνό κεφάλι του παιδιού μου
ανθού χαμόγελο έσκυψες και χάϊδεμ' αγαθό.
Και κάτι μέσα μου άφησες ξανθό σαν κεχριμπάρι,
και πέρασες αγύριστη. Και τώρα στη βραδιά,
που αργά ανεβαίνει μέσα μου, την όψη σου έχει πάρει
των γαλανών παραμυθιών η άϋλη ξωτικιά.

Το μυστικό φεγγάρι κλαίει σε παλάτι αμίλητο, βαρύ...

 


Κωστής Παλαμάς

Στη γυναίκα μου

Εδώ το σπίτι άνθιζ', εδώ το πράσινο βλαστάρι
μέσα στον ίσκιο της χλωρής χλωρής κληματαριάς.
Περιπλεχτό μεσ' στα χλωρά το μυστικό φεγγάρι
σαν πνέμα πρωτοθώρητο κατέβαινε σ' εμάς.
Εδώ του πόθου δυο πηγές μάς δρόσιζαν τα χρόνια,
η μια στα μάτια μας μπροστά, κ' η άλλη ονειρευτή∙
η Μούσα εδώ αποκοίμιζε της έγνοιας τα τρηδόνια
και τη μανία ανάσταινε της λύρας την ιερή.
Εδώ γλυκαπολάψαμε της πρωτογεννημένης
τα πρώτα ξεπετάματα, και πήρε μας το νου,
σαν ερχομός παμπόθητος που δεν τον περιμένεις,
το φέγγος τ' ολοστρόγγυλο του δεύτερου καρπού.
Εδώ πρωτοδεχτήκαμε στην αγκαλιά μια μέρα
τον τρίτο τον ασύγκριτο και τον περαστικό,
που ολόγυρά μας άλλαξε τον κοσμικόν αέρα
σε θείο κρασί στ' ολάσπρο φως του Ολύμπου προσφερτό.
Εδώ τα νιάτα σου είτανε και στη φροντίδα απάνου
μια ζωγραφιά βενέτικη πλατιά ζωγραφιστή
από το χέρι κανενός φεγγόβολου Τισιάνου,
λαμποκοπώντας τη χαρά σε αδρότατο κορμί.
Εδώ το σπίτι άνθιζ', εδώ το πράσινο βλαστάρι,
και το 'κρυβε η κληματαριά στον ίσκιο της χλωρή.
Τώρα δε μένει τίποτε... Το μυστικό φεγγάρι
κλαίει σε παλάτι αμίλητο, τετράπατο, βαρύ.
Εδώ η ζωή που πέθανεν ήθελε νεκροθάφτη
κάποιον Απρίλη, ανθότοπον ήθελε τάφον, ω!
ποιος να την καταράστηκε; Δε βρέθηκε για δαύτη
παρά ένα μνήμα αταίριαστο κι αναγελαστικό.