Περί νυμφώνος...

“Love and marriage…”

«Ψυχολογία Συριανού συζύγου»

Εμμανουήλ Ροΐδη

Θέατρο Νέου Κόσμου

Μάιος 2012

Απ’ αλλού το περιμέναμε κι απ’ αλλού μας ήρθε! Άλλοι είχαν υποσχεθεί την «αναβάπτιση στις ρίζες και μια αναδημιουργία της παράδοσης» κι άλλοι είδαμε να το επιτυγχάνουν και να το προσφέρουν απλόχερα στο κοινό. Στη δεύτερη κατηγορία κατατάσσεται δικαιωματικά η δραματοποίηση του ροϊδικού διηγήματος απ’ την ομάδα Gaff, η οποία πέρα απ’ τα παραπάνω, έδωσε και κάτι άλλο, ανεκτίμητο: καλό θέατρο!

Το σατιρικό διήγημα του Ροΐδη με τον ιδιότυπο χαρακτήρα του που προκύπτει απ’ το συνδυασμό διαφόρων αφηγηματικών τρόπων, πρωτοδημοσιεύτηκε στην εφημερίδα «Το Άστυ» στα 1894. Θέμα του, το παντού και πάντα επίκαιρο ερώτημα αν ο γάμος «είναι ο τάφος του έρωτος», καθώς και η φυσιογνωμία και οι απαιτήσεις του έγγαμου βίου. Ο Ροΐδης εξιστορεί βήμα-βήμα τη «συζυγική ενηλικίωση» θα λέγαμε του Συριανού, ο οποίος μαθαίνει ν’ αντέχει τόσο τη σύζυγό του, με τα καπρίτσια της, όσο και τον ίδιο του τον εαυτό, με τη ζήλεια, την ανυπομονησία και την έλλειψη κάποτε κατανόησης απέναντί της. Το δίχως άλλο, ο γάμος σήμανε το τέλος της «τακτικής και μακαρίας εκείνης καταστάσεως», στην οποία βρισκόταν πρωτύτερα ως εργένης και την οποία ενεθυμείτο «με τον φλογερόν πόθον με τον οποίον ενθυμείται ο άρρωστος τον καιρόν όπου ήτο υγιής». Ωστόσο, μετ’ ολίγου καιρού και στο τέλος του διηγήματος, καταλήγει στο συμπέρασμα πως είναι άδικο κι αχάριστο ν’ ανήκει «εις τους μεμψιμοίρους εκείνους, τους κηρύττοντας τον κόσμον κακοκαμωμένον, δια τον λόγον ότι τα ρόδα έχουσιν ακάνθας». Οι αρχαίοι ημών πρόγονοι έλεγαν ότι «αγαθά κόποις κτώνται», ρήση που η λαϊκή σοφία απέδωσε ως «κάθε καλό και δύσκολο». Να είναι όντως αυτή η λύση μιας αρμονικής συμβίωσης ή να χρυσώνει άραγε ο Συριανός το χάπι του; Την απάντηση την αφήνουμε στην κρίση καθενός, τόσο για την ερμηνεία του έργου, όσο και για την πράξη της προσωπικής του ζωής.

Η παράσταση στο θέατρο του Νέου Κόσμου είναι από τις ευτυχέστερες περιπτώσεις δραματοποίησης λογοτεχνικού έργου και μεταφοράς του στη σκηνή, κατορθώνοντας όχι μόνο ν’ αποδώσει το κείμενο, αλλά, πολύ περισσότερο, να το αναδείξει! Η ευφάνταστη και πλούσια σκηνοθεσία της Σοφίας Καραγιάννη συνέβαλε σ’ αυτό καταλυτικά, με χιούμορ πηγαίο. Και τι δεν περιείχε: από παντομίμα, χορούς, προσευχή, πρόσθετους διαλόγους-ευφυολογήματα σε ξένες γλώσσες (απ’ τις ελάχιστες φορές που κάτι τέτοιο έχει λόγο ύπαρξης κι εντάσσεται αρμονικά στην παράσταση), έως και «κονταροχτύπημα» εν είδει μπαστουνομαχίας. Η αποτύπωση των προσωπικών στιγμών του ζεύγους μάς μετέφερε με την «ελευθεροστομία» της μάλλον στο σήμερα, φροντίζοντας για μια επικαιροποίηση όχι απαραίτητα αρνητική. 

Ο Συριανός Ιωσήφ Ιωσηφίδης (διότι στιγμήν δεν επιστεύσαμεν πως κατάγεται εκ Ναούσης) σήκωσε στις κάθιδρες πλάτες του, ως άλλος αρσιβαρίστας, το βάρος ενός ρόλου απαιτητικού με απόλυτη επιτυχία. Με μια εκφραστικότητα σε πρόσωπο και σώμα αξιοζήλευτη από κάθε ηθοποιό, απέδωσε με τον πληρέστερο κι απολαυστικότερο τρόπο τις ψυχικές μεταπτώσεις άλλοτε ενός ερωτοχτυπημένου κι ευάλωτου, άλλοτε ενός ζηλότυπου κι εξοργισμένου κι άλλοτε ενός ασυγκράτητου και παθιασμένου συζύγου. Εύγε και πάλι εύγε!

Η συμπρωταγωνίστριά του, Ειρήνη Μουρελάτου, σ’ έναν ρόλο πολυσύνθετο κι εξίσου απαιτητικό, ενσάρκωσε εύστοχα και με λαμπρές μεταμορφώσεις σε πρόσωπο, στήσιμο και κίνηση, χαρακτήρες πολλαπλούς: τόσο την κοκέτα και την ανήκουσαν «μάλλον εις το γένος των παγονίων Χριστίναν», όσο και την «σαραντάραν παρθένον» με το «υπερώριμον κάλλος», Κλεαρέτην Γαλαξίδη, καθώς και τον «πλέον διεστραμμένον των Συριανών, αδιάντροπον ως πίθηκον και κυνικώτερον του Διογένους», Ευάγγελον Χαλδούπην. Χάρισε το γέλιο, άλλοτε ως αυτάρεσκη και ναζιάρα σύζυγος, άλλοτε ως πικραμένη κι απογοητευμένη δεσποινίς κι άλλοτε ως χήρος ανήρ, όμοιος με δράκουλα. 

Στο καλαίσθητο αποτέλεσμα καίρια ήταν και η συμβολή της μουσικής του Αλέξανδρου Εμμανουηλίδη, των σκηνικών της Δέσποινας Γαμβρούδη και των κοστουμιών της Αγγελικής Καραμούτσου. Γι’ άλλη μια φορά αποδείχτηκε περίτρανα πως στην Ελλάδα το μεγάλο Θέατρο γίνεται μάλλον σε μικρότερες σκηνές.

Η παράσταση επιβάλλεται να συνεχιστεί και την επόμενη θεατρική περίοδο! Συνιστάται δε ανεπιφύλακτα και για την αντικαταθλιπτική της δράση, πολύτιμη για τις μέρες που έρχονται και θα ’ναι ακόμη πιο δύσκολες. Συνιστώμενη δοσολογία: συχνή, αναλόγως βαρύτητος της καταστάσεως. Αντεδείξεις: ουδεμία! 100% ηλεγμένο προϊόν.

Έλενα Σταγκουράκη

23.05.2012

Πρώτη δημοσίευση: Περιοδικό "Νέα ευθύνη", (Ιούλιος - Αύγουστος 2012)