Ερυθραί νήσοι σημειώσατε: 2 

 

«Η ερυθρά νήσος»
Μιχαήλ Μπουλγκάκοβ

Σκην. Μαργαρίτα Καστρινού

Ομάδα Οίστρος
Ίδρυμα Μιχ. Κακογιάννης
Νοέμβριος 2013

«Έχω μπουχτίσει απ’ την αλληγορία» αναφωνεί ο θιασάρχης. Μακάρι να μπορούσε να πει το ίδιο και ο σημερινός Έλληνας, είτε ως θεατής είτε ως πολίτης είτε ως άνθρωπος, σε μια εποχή όπου όλα παρουσιάζονται και προσφέρονται στυγνά, μέσα σε όλη τους την άγρια ωμότητα, στο πιάτο του.

Μια αλληγορία συνιστά λοιπόν «Η ερυθρά νήσος», θεατρικό έργο το οποίο παίρνει αργοπορημένα στα χέρια του ο θιασάρχης –και το οποίο ο θίασος καλείται να παρουσιάσει δίχως πρόβες, απευθείας σε πρόβα τζενεράλε, στον λογοκριτή– στο ομώνυμο έργο του Μπουλγκάκοβ. Θέατρο μες στο θέατρο, λοιπόν. Σε ένα πρώτο επίπεδο καυτηριάζεται με σατιρικό τρόπο, και με αφορμή προσωπικά βιώματα του Μπουλγκάκοβ, η θεατρική πραγματικότητα, όπου μια παράσταση γεννάται απ’ το πουθενά, με ουσιαστικώς ανύπαρκτα μέσα, έλλειψη χρόνου κι αντίστοιχης προετοιμασίας και καλόπιασμα των κριτικών. «Ο κόσμος τρελαίνεται με τέτοιες μικρές καινοτομίες στο θέατρο», «αυτή τη σαιζόν έπαιξα μόνο οχτώ ρόλους», «είμαι εναντίον της ναφθαλίνης, προτιμώ τα έργα ζώντων συγγραφέων», «τον επαναστάτη παίζεις, όχι τον τρελό» είναι μερικές από τις φράσεις που διακωμωδούν πικρές αλήθειες του σημερινού χώρου του θεάματος, αλλά και ιδέες παρεξηγημένες. Σ’ ένα δεύτερο επίπεδο, το εγκιβωτισμένο έργο περιγράφει την πολιτική ζωή σ’ ένα νησί ιθαγενών, στιγματίζοντας τον καιροσκοπισμό, την κατάχρηση εξουσίας, την υποκρισία των εξουσιαστών μεταξύ τους, αλλά και απέναντι στους εξουσιαζόμενους, την ευπιστία του λαού, αλλά και τη ‘γενναιοδωρία’ και την ‘αυταπάρνηση’ των εκάστοτε σωτήρων-συμμάχων, εδώ εν είδει Άγγλων και Γάλλων ευγενών που παραπέμπουν ευθέως στις αντίστοιχες αποικιακές αυτοκρατορίες. Τα δύο μάλιστα έργα συνδιαλέγονται μεταξύ τους κι αλληλεπιδρούν: πότε εισέρχεται το πρώτο στο δεύτερο, και πότε ακολουθείται η αντίστροφη πορεία.

Το έργο του Μπουλγκάκοβ μεταφέρθηκε με επιτυχία στη σκηνή του Ιδρύματος Κακογιάννη. Η διασκευή και σκηνοθεσία του έργου από την Καστρινού ηπήρξε επαρκής, αν και δεν απεφεύχθη μια μικρή κοιλιά στο σκηνή με το λόγο του «απελευθερωτή» Κίρι. Κάποιες σκηνές τραβούσαν περισσότερο σε μάκρος απ’ ό,τι θα ’πρεπε. Το κείμενο έρεε ομαλά, ακολουθώντας τη μετάφραση της Βασιλικιώτη. Τα σκηνικά και τα κοστούμια της Βαρσάνη, λιτά κι ευφάνταστα. Καίριος ο ρόλος του συνόλου κρουστών του Βασιλάτου στην αποτύπωση της έκρηξης του ηφαιστείου, της επανάστασης, και γενικότερα. Σε αντιστοιχία δε με την έλλειψη μέσων που περιγράφει το έργο, η παράσταση δυστυχώς δεν διέθετε πρόγραμμα ή κάποιο –έστω– σχετικό ενημερωτικό φυλλάδιο.

Όσο για την ομάδα των ηθοποιών, απέδωσε το έργο μέσα σ’ ένα γενικότερο κλίμα παιχνιδιού. Ξεχωρίσαμε τον ατακτούλη βασιλιά των ιθαγενών, Ευθύμη Γεωργόπουλο, τον θιασάρχη σε απόγνωση, Χρήστο Θεοχαρόπουλο, με το αυθόρμητο παίξιμό του που θύμιζε ωστόσο κάτι από Άγγελο Παπαδημητρίου, τον τσαχπίνη στρατηγό ‘Λίκι’ και τον αφελή βοηθό –«Πασπαρτού» όνομα και πράγμα– ‘Μετιόλκιν’.

«Το θέατρο για μένα είναι ναός» εκρήγνυται ο θιασάρχης Παμφίλοβιτς. Αμήν!

Έλενα Σταγκουράκη
Αθήνα, 24.11.2013

Πρώτη δημοσίευση: Περιοδικό "Φρέαρ" (http://frear.gr/?p=3048)