"Εγώ δεν είμαι εγώ" (3/5) - Από το αφιέρωμα του Νέου Πλανοδίου στο Juan Ramón Jiménez

«ΕΓΩ ΔΕΝ ΕΙΜΑΙ ΕΓΩ» —
Καθρέφτες και είδωλα στη ζωή και το έργο του Χουάν Ραμόν Χιμένεθ

Επιμέλεια αφιερώματος, επιλογή υλικού, μετάφραση: Έλενα Σταγκουράκη

**********

ΧΩΡΟΣ (ESPACIO)
Στον Χεράρδο Ντιέγο, ο οποίος, ως κριτικός, υπήρξε δίκαιος στην τοποθέτηση
του πρώτου εδαφίου αυτού του «Χώρου», όταν δημοσιεύτηκε
για πρώτη φορά πριν χρόνια στο Μεξικό.
Με λυρικές ευχαριστίες για τη διαρκή τιμιότητα της ανταπόκρισής του.


Εδάφιο πρώτο

«Οι θεοί ουσία περισσότερη δεν είχαν από αυτήν που έχω εγώ.» Εγώ έχω, όμοια με εκείνους, την ουσία κάθε τι βιωμένου και κάθε τι που μένει να βιωθεί. Δεν είμαι μονάχα παρών, μα και φυγή, ρεύμα απ’ άκρη σ’ άκρη. Και αυτό που βλέπω εδώ και εκεί σε τούτην τη φυγή (ρόδα, φτερά, σκιά και φως) είναι όλα δικά μου, ανάμνηση και αγωνία δικές μου, προαίσθημα και λήθη. Ποιος από μένα περισσότερα γνωρίζει, ποιος, ποιος άνθρωπος, ποιος θεός μπορεί, μπόρεσε ποτέ ή θα μπορέσει να πει σε μένα τι είναι η ζωή μου και ο θάνατός μου, και τι δεν είναι; Αν κάποιος υπάρχει που το γνωρίζει, εγώ περισσότερο ακόμη από εκείνον το γνωρίζω, και αν υπάρχει κάποιος που το αγνοεί, περισσότερο από εκείνον εγώ το αγνοώ. Πάλη ανάμεσα σε αυτήν την άγνοια και αυτήν τη γνώση η ζωή μου, η ζωή του, η ζωή. Άνεμοι διαβαίνουν σαν πουλιά, πουλιά ίδια λουλούδια, λουλούδια ήλιοι και φεγγάρια, φεγγάρια ήλιοι σαν εμένα, σαν ψυχές, σαν σώματα, σώματα σαν τον θάνατο και την ανάσταση – σαν θεοί. Και είμαι θεός δίχως ξίφος, δίχως κάτι από αυτά που οι άνθρωποι με τη διάνοια δημιουργούν, παρά μονάχα με ό,τι της ζωής είναι καρπός, με ό,τι όλα τα αλλάζει: ναι, από φωτιά ή από φως, φως. Γιατί να τρώμε και να πίνουμε πράγμα άλλο από φως και από φωτιά; Καθώς γεννήθηκα στον ήλιο, και από τον ήλιο ήρθα εδώ στη σκιά, να είμαι άραγε από ήλιο και σαν ήλιος να φωτίζω; Η νοσταλγία μου, όμοια με εκείνην της σελήνης, είναι που κάποτε υπήρξα του ήλιου ήλιος και τώρα μια αντανάκλαση μονάχα.

Περνά η ίριδα τραγουδώντας σαν τραγουδώ κι εγώ. Αντίο ίριδα, θα συναντηθούμε άραγε ξανά, σαν την αγάπη του παντός, όπως μου συνέβη στον ήλιο, με τον ήλιο, εντός μου με εμένα; Η θάλασσα ήρεμη, γαλήνιος ο ουρανός, φως θεϊκό και γήινο τα έσμιγε σε λευκό, σε ασήμι, σε χρυσό απεραντοσύνης, σε πραγματικότητα μονή και διπλή: μια νήσος επέπλεε ανάμεσα στα δυο, στα δυο και σε κανέναν, και μια στάλα ίριδος λαμπρής, πέρλα γκρι, έτρεμε μέσα της. Εκεί θα βρίσκεται, τρέμοντας μέσα μου, η αποστολή που ποτέ ώς εμένα από το αλλού δεν θα φτάσει. Στη νήσο εκείνη, εκείνη την ίριδα, το τραγούδι εκείνο θα πορευτώ, ελπίδα μαγική, τη νύχτα ετούτη. Πόση αναστάτωση στα φυτά τα έκθετα σε έναν ήλιο καθάριο, καθώς, επιστρέφοντας σε μένα, χαμογελώ επιστρέφοντας πια στον κήπο τον απαρνημένο! Να προσμένουν κάτι περισσότερο από το πράσινο, από το άνθος, από τον καρπό; Να περιμένουν, σαν εμένα, εκείνο που με περιμένει, κάτι παραπάνω από το χώρο που καλύπτουν στο φως, κάτι παραπάνω από τη ζωή τους όπως τη ζούνε, όπως τη ζούμε, κάτι παραπάνω από την απώλεια του φωτός, παραπάνω από τον ύπνο και το ξύπνημα; Μα υπάρχει –οφείλει να υπάρχει– ένα σημείο, μια εξόδος: το μέρος απ’ όπου θα συνεχίσουμε πιο αληθινοί, με όνομα όχι επινοημένο, διαφορετικό από αυτό που είναι διαφορετικό και επινοημένο, και που στην απόγνωσή μας ονομάζουμε Όαση, Παράδεισο, Εδέμ, Ουρανό, και που δεν είναι τέτοιος, και εμείς γνωρίζουμε πως δεν είναι, σαν τα παιδιά που γνωρίζουν πως δεν είναι αυτό που δεν είναι και που πλάι τους πορεύεται. Να ιστορείς, να τραγουδάς, να κλαις, να ζεις εν τέλει: «Ύμνος στα δάκρυα»[1] που εμπεριέχουν στη θραυσμένη τους ίριδα (ο Σούμπερτ χαμένος μεταξύ υποτακτικών χάριν ενός αφέντη) ό,τι δεν έχουμε, ό,τι έχουμε θραυσμένο, ασύνδετο. Τα άνθη μάς περιβάλλουν με λαγνεία, χρώματα, αρώματα και σχήματα αισθησιακά· περιβαλλόμαστε από εκείνα που είναι όργανα γεννητικά, φύλα όλο χρώματα, αρώματα και σχήματα αλλιώτικα· αποστέλλουμε ένα φύλο, λεπτεπίλεπτο, χρυσάφι γεμάτο και εξιδανίκευση, σε ένα άνθος, σε μιαν αγάπη παρθένα, σε μιαν αγάπη δοκιμασμένη· φύλο ερυθρό στον ένδοξο, φύλο λευκό στην άπειρη, φύλο βιολετί στην πλαγιασμένη. Και η ομιλία, πόση σύγχυση!, τι πράγματα ξεστομίζουμε δίχως να ξέρουμε τι ξεστομίζουμε. Έρωτας, έρωτας, έρωτας, (το τραγουδούσε ο Γέητς), «έρωτας αντί για περιττώματα». Απέχθεια απέναντι στο είναι μας, την αρχή μας και το τέλος μας, απέχθεια απέναντι σε εκείνο που μέσα μας περισσότερο ζει και περισσότερο μας πεθαίνει; Ποιο είναι, τότε, το άθροισμα το απόλυτο, πού βρίσκεται, των μαθηματικών ειδήμονα ουράνιε, το άθροισμα που τα πάντα περικλείει και ποτέ δεν εξαντλείται; Όμορφο είναι να μην κατέχεις ό,τι κτάται, τίποτε από ό,τι για μας σημαίνει το τέλος δεν είναι τέλος, αφού τρέπεται εναντίον μας και το τέλος το αληθές ποτέ δεν το πράττει. Εκείνη η λεύκα φωτός μού το είχε μηνύσει στη Μαδρίτη, στον γαλανοπράσινο ουρανό του φθινοπώρου: «Μέσα σου ολοκληρώσου, όπως εγώ». Όλα όσα τριγύρω πετούσαν, πόσο φευγαλέα ήταν! Και εκείνη πόσο άρτια στον εαυτό της, πράσινη και χρυσαφιά, δίχως καλύτερο μες στον πράσινο χρυσό της. Φτερά, τραγούδια, φως, φοινικιές, κύματα, φρούτα με κυκλώνουν, με περικλείουν στο ρυθμό τους, στη χάρη τους, στη λεπτή δύναμή τους· κι εγώ μέσα σε όλα αυτά ξεχνιέμαι, και χορεύω και τραγουδώ, γελώ και κλαίω για τους άλλους σαν σε μέθη. Αυτό θα πει να ζεις; Υπάρχει πράγμα άλλο από το να ζεις την αλλαγή και τη δόξα; Εγώ πάντοτε ακούω εκείνη τη μουσική που ηχεί στο βάθος του παντός, πιο πέρα από τα πράγματα· είναι αυτή που με καλεί από τη θάλασσα, στο δρόμο και στον ύπνο. Εμπρός στην οξεία και γαλήνια γύμνια της, πάντοτε αλλόκοτη και απλή, το αηδόνι δεν είναι παρά πρόλογος δυσφημιστικός. Τι στίχοι πανανθρώπινοι, ύστερα, οι δικοί του! Και ο καλύτερος μουσικός ακόμη τους τρέμει. Αλίμονο στον άντρα αν η γυναίκα είχε πάντα μυρωδιά και γεύση ρόδου! Πόσο γλυκειά η γυναίκα η καθημερινή, τι τρυφερή, πόσο απαλή (Βιγιόν), τι μορφή αυτή των μορφών, τι ύπαρξη, τι ουσία της ουσίας, των υπάρξεων, τι φλόγα της κάθε φλόγας: η γυναίκα, η μάνα, η αδερφή, η ερωμένη! Ύστερα, ξάφνου, αυτή η σκληρότητα να προχωρήσεις πιο πέρα και από τη γυναίκα, από τη γυναίκα που για μας είναι το παν και όπου να εξαντλούνταν θα ’πρεπε ο ορίζοντάς μας. Το ποτήριον του δηλητηρίου, σε αριθμό πληθυντικό, πόσο σε πειρασμό μας βάζει, έτσι όπως είναι από άνθη, βότανα και φύλλα. Μας κυκλώνει το δηλητήριο και μας νανουρίζει σαν τον άνεμο, άρπες της σελήνης και ήλιος σε κλώνους τρυφερούς, κουρτίνες που ανεμίζουν, δηλητηριώδεις, γεμάτες πουλιά, σαν κοφτερά αστέρια· τα πάντα δηλητήριο, δηλητήριο που κάποτε επιτρέπει να μην σκοτώσουμε. Αυτό είναι μαζί και γλύκα, και αψήφηση εντολής και παύση και διαφυγή. Εισήλθαμε από δρύες μακρυμαλλούσες· κρυφομιλούσανε για το θραυσμένο γήρας τους, σκοτεινές, άψυχες, κενές, τερατώδεις, με ιστούς αράχνης να κρέμονται νεκρώσιμοι· ο άνεμος ανακάτευε τα μαλλιά τους, με αγωνιώδεις και παράξενους κυματισμούς, κι ανάμεσά τους, μες από ίσκιο χαμηλό, βαθύ, αναδινόταν η πλούσια μυρωδιά τους, μυρωδιά από πορτοκαλανθό και γη πορτοκαλιά, καυστική κραυγή με λευκές φωνούλες μωρών και κοριτσιών. Πότε-πότε, κάποιο δέντρο πατρικό, πλάι σε κάποιο σπίτι, μονάχο στην έρημο (στεγνό και με κοράκια γεμάτο· εκείνος ο κενός κορμός, γκρίζος, μαραμένος, στην έξοδο του απέραντου πρασίνου, με εκείνο το κοράκι να κρέμεται νεκρό απ’ το φτερό σε ένα κομμάτι ξύλο, ενώ τα ζωντανά ακόμη κοράκια ξαποσταίνουν κοντά του, δίχως να το ραμφίζουν, σοβαρά)! Και κάποιο δέντρο πάνω σε ένα ποτάμι. Πόσο βαθειά η ζωή τούτων των δέντρων· τι οντότητα, τι ύπαρξη, πόση γαλήνη, πόση πληρότητα καρδιάς ολόκληρης που θέλει να δοθεί (εκείνος ο δρόμος που στα δυο χωριζόταν, εκείνη η πολυπόθητη ζωγραφιά)! Και τη νύχτα, τι είδηση άνοιξης εσωτερικής σε ύπνο μαύρο! Τι φίλος το δέντρο, εκείνο το πεύκο, πράσινο, ψηλό, πεύκο στρογγυλό, πράσινο, πλάι στο σπίτι μου, στη Φουεντεπίνια! Πεύκο, ίδιο με κορώνα, πού βρίσκεσαι; Βρίσκεσαι μακρύτερα απ’ ό,τι αν βρισκόμουν εγώ μακριά; Και τι τραγούδια μού ψιθυρίζει το χιλιετές φύλλωμά σου, φύλλωμα που σκέπαζε λαούς και χωριά και φώτιζε με τη στρογγυλή μορφή του το ναύτη! Η μουσική η καλύτερη είναι εκείνη που ηχεί και σιωπεί, που εμφανίζεται και αφανίζεται, εκείνη που ταιριάζει, με ένα «ξάφνου», στην πιο αφηρημένη ακοή μας. Αυτό που υπήρξε το πρωί πια δεν υπάρχει, ούτε και υπήρξε ποτέ πιο αφηρημένο. Αυτό που υπήρξε το πρωί πια δεν υπάρχει, ούτε και υπήρξε πέρα από μένα: ύψιστη δόξα, πιστή σκηνή, που, δημιουργώντας την, την νόμιζα περισσότερο των άλλων παρά δική μου. Οι άλλοι δεν το πρόσεξαν: τη νοσταλγία μου που ήταν νοσταλγία να ’μαι μαζί τους, να ’μαι μαζί μου, μαζί με όποιον μέσα του βρισκόμουν. Η δόξα είναι όπως είναι, κανείς δεν την κινεί, τίποτε δεν υπάρχει να της προσθέσεις ή να της αφαιρέσεις, και ο παρόντας θεός βρίσκεται πολύ μακριά, αφηρημένος κι εκείνος με τις τόσο μεγάλες μικρότητες που του ζητούν. Να νιώθει άραγε, στις στιγμές του στον κήπο, καθώς υποδέχεται το βρέφος το ελεύθερο, το μόνο υψηλό που δημιούργησε, ακέραιος σε μια ύπαρξη ακέραια; Τι όμορφα τα άνθη τα ξερά πάνω στα κρύα χόρτα του κήπου που τώρα είναι δικός μας. Ένα βιβλίο, βιβλίο; Καλό είναι ν’ αφήνεις ένα μεγάλο βιβλίο μισοδιαβασμένο πάνω σε κάποιο παγκάκι, το μεγάλο που τελειώνει· και πρέπει το μάθημά του να πάρει εκείνος που να το τελειώσει θέλει, εκείνος που επιδιώκει να το τελειώσουμε. Μεγάλο είναι το βραχύ, και αν θέλουμε να είμαστε και να φαινόμαστε πιο μεγάλοι, ας ενωθούμε μονάχα με έρωτα και όχι με αριθμούς. Η θάλασσα δεν είναι παρά στάλες ενωμένες, ο έρωτας δεν είναι παρά ψίθυροι ενωμένοι, εσύ, ο κόσμος, όχι άλλο παρά ενωμένοι κόσμοι μικροσκοπικοί. Το πιο ωραίο είναι το έσχατο άτομο, το μόνο αδιαίρετο, και όντας τέτοιο, παύει να είναι πια μικρό. Ένωση ενοτήτων το εν. Και τι άνεμο ευφρόσυνο ξεσηκώνουνε εκείνα τα μικρότατα σύννεφα στην κορυφή· τι γλυκό το φως εκείνου του ερυθρού αθροίσματος του μοναδικού! Άθροισμα είναι η ζωή στο σύνολό της, και γλυκό. Γλυκός σαν ετούτο το φως ήταν ο έρωτας· πόσο ευφρόσυνος και τούτος ο έρωτας ακόμη! Ονειρεύομαι· κοιμήθηκα; Ώρα ουράνια και πράσινη όλη· μόνοι. Ώρα που οι τοίχοι και οι θύρες αφανίζονται σαν νερό και σαν αέρας, και η ψυχή εξέρχεται και εισέρχεται στα πάντα, από και προς τα πάντα, σε μια επικοινωνία φωτός και ίσκιου. Τα πάντα ορώνται υπό το φως το εσωτερικό, τα πάντα εντός, και τα αστέρια δεν είναι παρά σπίθες ημών που αγαπιόμαστε, όμορφες πέρλες της εύκολης και ήσυχης επαφής μας. Τι φως υπέρτατο για τη ζωή μας και την αιωνιότητά μας! Το ρυάκι μιλούσε χαμηλόφωνα σε εκείνην την όχθη, ανάμεσα στους τάφους, οικίες των πράσινων πλαγιών· κοιλάδα αποκοιμισμένη, κοιλάδα ακοίμητη. Τα πάντα πράσινα, ανθισμένα· και οι νεκροί οι ίδιοι πράσινοι, με το άνθος του θανάτου· και η πέτρα η ίδια πράσινη, με το άνθος της πέτρας. Εκεί η είσοδος και η έξοδος σαν σε νύχτωμα αργό από αργό ξημέρωμα. Τα πάντα κυκλωμένα από πέτρα, ουρανό και ποταμό· και κοντά η θάλασσα, πιο νεκρή και από τη γη, η θάλασσα, κατάμεστη από νεκρούς της γης, ανέστιους, χωρισμένους, φαγωμένους απ’ την ποικίλη διασπορά. Για να θυμάμαι το λόγο που γεννήθηκα, σε σένα επιστρέφω, θάλασσα. «Η θάλασσα που υπήρξε λίκνο μου, στήριγμα και δόξα μου· η θάλασσα, η αιώνια και μόνη, που μ’ έφερε στην αγάπη»· και της αγάπης είναι ετούτη η θάλασσα που τώρα φτάνει ώς τα χέρια μου, χέρια πιο σκληρά πια, σαν πρόβατο λευκό που έρχεται να πιει τη γλύκα της αγάπης. Αγάπη σαν εκείνην της Ελοΐζας: πόση τρυφερότητα, πόση απλότητα, πόση πραγματικότητα αψεγάδιαστη! Τα πάντα ξεκάθαρα και ονομασμένα με το όνομά της σε απόλυτη εγκράτεια. Και εκείνη, μέσα σε όλα, αλώβητη από το ποταπό μέσα στο ακέραιο. Αν η γυναίκα σου, Αβελάρδε, μπόρεσε τέτοια να είναι, το ιδανικό υπάρχει και δεν αρμόζει να το στρεβλώνουμε. Το ιδανικό σου υπήρξε. Γιατί το στρέβλωσες, ανόητε Αβελάρδε; Άνδρες, γυναίκες, άνδρες, το ιδανικό οφείλουν να εντοπίσουν· και πες, τι είσαι τώρα εσύ και πού βρίσκεσαι; Γιατί, Αβελάρδε απερίσκεπτε, την έστειλες στο μοναστήρι και εσύ κλείστηκες με τους πληβείους μοναχούς, αφού εκείνη ήταν το κέντρο της ζωής σου, της ζωής της, της ζωής, και θα ήταν όλα το ίδιο μετά τον ευνουχισμό σου όπως και πριν, και ήταν το ιδανικό; Δεν το ήξερες, εγώ είμαι εκείνος που το είδε, ανυπακοή της γλυκειάς υπάκουης, χάρη ακέραια. Ερωμένη, μητέρα, αδερφή, κορίτσι εσύ, Ελοΐζα. Πόσο καλά γνώριζες τον εαυτό σου και τι όμορφα που του μιλούσες, τι τρυφερά που το όνομά του πρόφερες, εκείνου· και τι κρίνο θανατερό σού πρόσφερε η γη σου. Ξεραμένο δεν ήταν το δέντρο του χειμώνα, όπως λέγεται, και εγώ πίστεψα στη νιότη μου· όπως εγώ, έχει και εκείνο πράσινο, χρυσό και σπόρο στη ρίζα και εντός, εντός μου, στο εσωτερικό μου, τόσο που γεμίζει με χρώμα διπλό ατέλειωτο. Κορμός είμαι του χειμώνα, που με το θάνατο θα απλώσει το διπλό γεμάτο φύλλωμά του, που βλέπουν πώς είναι μονάχα όσοι θέλω. Είδα έναν κομμένο κορμό στην όχθη της ουδέτερης λίμνης· ξεριζωμένος από το χώμα, έμοιαζε με ζώο νεκρό· ο θάνατος προσέδιδε στην ηρεμία του τη βεβαιότητα πως υπήρξε κάποτε ζωντανός· οι αρτηρίες του κομμένες με τσεκούρι, μάτωναν ακόμη. Η δυστυχία και η οργή για τον ξεριζωμό του από το χώμα έτρεχαν μέσα στα σκληρυμένα σωθικά του και διαχέονταν στο νερό και στην άμμο, ώς τον απέραντο γαλάζιο ουρανό. Ο θάνατος και, πάνω από όλα, το έγκλημα, χαρίζει ισότητα στους ζωντανούς, στους περισσότερο ή λιγότερο ζωντανούς, και το λιγότερο φαντάζει πάντοτε, με το θάνατο, περισσότερο. Όχι, δεν ήταν όλα λιγότερο, όπως είπα κάποτε, «όλα είναι λιγότερο»: όλα ήταν περισσότερο, και όντας έτσι, ο θάνατος είναι περισσότερο, για να γίνουμε περισσότερο, περισσότερο από κάθε τι. Ποιος νόμος της ζωής κρίνει –με τους αστεϊσμούς του– το θάνατο δίχως νόμους και τον καταδικάζει σε ανικανότητα; Ναι, όλα, τα πάντα ήταν περισσότερο και τα πάντα θα είναι περισσότερο! Δεν πρόκειται για το παρόν, μα για ένα σημείο στήριξης ή σύγκρισης, ολοένα πιο σύντομο· και ό,τι αυτό παραλείπει, και ό,τι συγκρατεί, ολοένα πιο μεγάλο. Όχι, εκείνος ο σκύλος που γαβγίζει τον ήλιο που δύει, δεν γαβγίζει στο Μοντούριο του Μογέρ, ούτε κοντά στην Καρμόνα της Σεβίλλης, ούτε στο δρόμο Τορρίχος της Μαδρίτης· γαβγίζει στο Μαϊάμι, στο Κόραλ Γκέημπλς, στη Φλόριδα, και εγώ τον ακούω εκεί, εκεί!, όχι εδώ, όχι εδώ, μα εκεί, εκεί! Με πόση ζωντάνια γαβγίζει πάντοτε ο σκύλος τον ήλιο που δύει! Και τη σκιά που καταφθάνει γεμάτη, το κυκλικό σημείο που εναποθέτει τώρα ο ήλιος πάνω στη γη, σαν το νερό στην πηγή του, το περίγραμμα στο τριγύρω λυκόφως· και ύστερα, όλοι οι κύκλοι που φτάνουν ώς το κυκλικό όριο της σφαίρας του κόσμου, και συνεχίζουν, και συνεχίζουν. Εγώ σε άκουσα, σκύλε, πάντοτε σε άκουγα, από τα παιδικά μου χρόνια, όπως και τώρα· σε κανένα μέρος δεν αλλάζεις, παραμένεις ίδιος εσύ, όπως και εγώ. Νύχτα ίδια, τα πάντα ίδια αν το θέλαμε και αν το επιτρέπαμε. Και αν κοιμόμαστε. Πόσο εγκαταλειμμένη εκείνη η άλλη πραγματικότητα! Εμείς επικοινωνούμε στα πράγματα την ανησυχία της μέρας και την ηρεμία της νύχτας. Πότε, πώς να κοιμούνται τα δέντρα; «Όταν τα αφήνει ο άνεμος να κοιμηθούν» απαντά η αύρα. Και πώς προπορεύεται, αύρα ανήσυχη και γκρίζα, ο σκύλος ο πιστός όταν βαδίζουμε χαράματα προς τον κάθε προορισμό μας, χαρούμενοι ή βαρείς· εκείνος τα κάνει όλα, λυπημένος ή ευχαριστημένος, πριν από εμάς. Μπορώ να χαϊδέψω όπως θέλω ένα σκύλο, ένα ζώο οποιοδήποτε, και κανένας δεν θα πει τίποτε· όχι όμως και έναν όμοιό μου· κατακριτέο θεωρείται να πράξω με εκείνους ό,τι θέλω, και ας το επιδιώκουν εκείνοι σαν τον σκύλο. Ζωή ζωική, ζωή όμορφη; Τα βαλτοτόπια γεμάτα με όντα ελεύθερα που με περιμένουν σε ένα δέντρο, στο νερό ή σε ένα σύννεφο, με το χρώμα τους, το σχήμα τους, το τραγούδι τους, τις κινήσεις τους, τα μάτια τους, την όμορφη κατανόησή τους, διαθέσιμα σε μένα που τα κατανοώ! Το παιδί με κατανοεί ακόμη, η γυναίκα θα ήθελε να με κατανοεί, ο άνδρας όχι· όχι, δεν θέλω τίποτε από τον άνδρα, είναι άπιστος, ανόητος, καχύποπτος· και ενόσω κολακευτικός, επιστημονικός. Πώς αστειεύεται η φύση με τον άνδρα, με εκείνον που δεν την κατανοεί. Και τα πάντα είναι ή οφείλουν να είναι στροφή προς το θεό ή λησμονιά κάθε δημιουργήματος του θεού, αυτού του ίδιου ή ό,τι άλλου. «Ό,τι άλλου» θα πει της μόνης αλήθειας: εγώ σε κοιτάζω όπως κοιτάζω εμένα τον ίδιο και στην αλήθεια σου συνηθίζω όπως στη δική μου αλήθεια. Μαζί σου, το «ό,τι άλλο» είμαι εγώ ο ίδιος, και εσύ, εσύ η ίδια, ο ίδιος, «ό,τι και να ’σαι». Τραγούδι; Τραγούδι, πουλί, ξανά! Βρίσκεσαι ήδη εδώ, γύρισες πάλι, ωραία, ωραίος, με όνομα άλλο, με το γαλάζιο στήθος σου, γκρίζο, φορτωμένο διαμάντια! Από πού έρχεσαι εσύ, εσύ σε τούτο το απόγευμα το γκρι με το ζεστό αεράκι; Ποια κατεύθυνση φωτός και αγάπης ακολουθείς ανάμεσα στα σύννεφα από χρυσάφι βιολετί; Γύρισες πια στην πράσινη, νηφάλια γωνιά σου. Πες μου, πώς εσύ, τόσο μικρό, όλα τα καλύπτεις και επιδιώκεις τα περισσότερα; Ναι, ναι, μια νότα από καλάμι, από πουλί, από παιδί, από ποιητή, όλα τα καλύπτει, ακόμη και τον κρότο του κεραυνού. Ο θόρυβος αποσύρεται και μεγαλύνεται το τραγούδι. Εσύ και εγώ, πουλί, είμαστε ένα: τραγούδησέ μου, τραγούδησε εσύ, να σε ακούω εγώ, που η ακοή μου είναι τόσο ταιριαστή στο τραγούδι σου. Ταίριαξε και εσύ περισσότερο το τραγούδι σου στην ακοή μου που καρτερεί να τη γεμίσεις με αρμονία. Θα τραγουδήσεις και άλλη μιαν άνοιξη, θα τραγουδήσεις! Ξανά εσύ, ξανά και η άνοιξη! Αν ήξερες τι σημαίνεις για μένα! Πώς να μπορέσω να σου πω αυτό που είσαι, αυτό που είσαι εσύ, αυτό που είμαι εγώ, αυτό που εσύ για μένα είσαι; Πώς σε καλώ, πώς σε ακούω, πώς σε λατρεύω, αιώνιε αδερφέ, πουλί της χάρης και της δόξας, ταπεινό, λεπτό και ξένο· άγγελε του αιθέρα, κήρυκα μουσικής ακέραιας! Πουλί, σε αγαπώ όπως τη γυναίκα, τη γυναίκα, την αδερφή σου, περισσότερο από εμένα. Ναι, τώρα πιες το νερό της πηγής μου, ράμφισε το κλαδί, απόβαλε το πράσινο, είσελθε και έξελθε, κατάγραψε ολόκληρη την κτήση σου από το χθες. Εμένα να κοιτάς, πουλί μου, παρηγοριά πανανθρώπινη, της γυναίκας και του άντρα! Θα έρθει η νύχτα η απέραντη, ανοιχτή ολάκερη για να μου τραγουδήσεις για την παράδεισο, και την παράδεισο να μου φέρεις εδώ, εσύ, εγώ, η ελπίδα· ποτέ πριν δεν σε κατανόησα σαν και τώρα, ποτέ το θεό σου δεν αντίκρισα σαν και σήμερα, το θεό που ίσως υπήρξες και που με κατανοεί. «Οι θεοί ουσία περισσότερη δεν είχαν από αυτήν που έχεις εσύ.» «Πόσο όμορφη η άνοιξη που στην αγάπη μάς περιβάλλει και μακριά μάς κρατά από το μίσος! Είμαι πλέον ευτυχής! Το τραγούδι, εσύ και το τραγούδι σου! Το τραγούδι. Εγώ είδα να παίζουν ο σκίουρος και το πουλί, ο γάτος και η κότα, ο ελέφαντας και ο γάϊδαρος, ο άνθρωπος με τον άνθρωπο, ενόσω ο άνθρωπος τραγουδούσε. Όχι, ο σκύλος ετούτος δεν ξεσηκώνει τα πουλιά, τα κοιτάζει, τα κατανοεί, τα ακούει, στο έδαφος ρίχνεται, και σιωπά, και εμπρός τους κοιμάται. Τι μεγάλος ο κόσμος ο ειρηνικός, τι μπλε λαμπρό για εκείνον που μπορεί να μην κραυγάζει, παρά να τραγουδά: να τραγουδά, να κατανοεί και να αγαπά! Απεραντοσύνη, σε σένα και στο τώρα ζω· ούτε βουνά, ούτε πέτρα, ούτε νερό, ούτε ουρανός· απεραντοσύνη, όλα και τα πάντα απεραντοσύνη: αυτό που τη θάλασσα από τον ουρανό χωρίζει, τον ουρανό από τη γη, και ανοίγοντας για μας και χωρίζοντάς μας, περισσότερο ενωμένους μας αφήνει και εγγύς, γεμίζοντας με το γεμάτο απώτερο την ολότητα! Χώρος και χρόνος και φως, στα πάντα εγώ, σε όλους, και εγώ και όλοι! Εγώ με την απεραντοσύνη! Είναι κάτι διαφορετικό: ποτέ πριν δεν το υποψιάστηκα και τώρα το κατέχω. Οι δρόμοι δεν είναι παρά είσοδοι και έξοδοι φωτός, σκιάς, σκιάς και φωτός· και τα πάντα εντός τους ζουν, για να είμαι πιο απέραντος εγώ, και να είσαι και εσύ. Τι δώρο αυτό του κόσμου, τι σύμπαν απέραντο, εντός σου και εκτός, απεραντοσύνη τετελεσμένη! Εικόνες αγάπης σε τούτη την παρουσία· χάρη ολική και δόξα της εικόνας, να πλάσουμε αιωνιότητα; Εσείς, εγώ, να πλάσουμε μπορούμε την αιωνιότητα, μία και χιλιάδες φορές, κατά βούληση! Τα πάντα δικά μας και ανεξάντλητα! Αγάπη, μαζί σου και με το φως τα πάντα γίνονται· και ό,τι αγάπη, ανεξάντλητο!

[1] „Lob der Tränen“: Franz Schubert

 

 

Πρώτη δημοσίευση: Περιοδικό "Νέο Πλανόδιον" (05.11.2017) (https://neoplanodion.gr/2017/11/05/%ce%b5%ce%b3%cf%89-%ce%b4%ce%b5%ce%bd-%ce%b5%ce%b9%ce%bc%ce%b1%ce%b9-%ce%b5%ce%b3%cf%89-34-%ce%b1%cf%86%ce%b9%ce%ad%cf%81%cf%89%ce%bc%ce%b1-%cf%83%cf%84%ce%bf%ce%bd-%cf%87/)