Άννα Μπράιτενμπαχ: "Εύχρηστα ποιήματα"

Άννα Μπράιτενμπαχ – Εύχρηστα ποιήματα

Εισαγωγή, επιλογή, μετάφραση: Έλενα Σταγκουράκη

Στο ράφι του βιβλιοπωλείου, στη ράχη ενός βιβλίου χρώματος... ροζ, διάβασα το όνομά της. Δεν την γνώριζα. Η περιέργεια με έκανε να ανασύρω τον τόμο και να ζητήσω από την υπάλληλο –τι θράσος!– τη διάρρηξη της ζελατίνης που τον περιέβαλε. Το –πέρα από ροζ– μεταμοντέρνο εξώφυλλο, παρά –ή ακριβώς λόγω– της συμπιεσμένης ανάμεσα σε κουζινικά γυναίκας, δε με απέτρεψε. Άρχισα, λοιπόν, να τον ξεφυλλίζω. 

Τι ανακάλυψα; Ανακάλυψα παραμυθένια, αν και μοναχικά, κρεβάτια, σαν αυτά που ο σύγχρονος τρόπος ζωής αναπαράγει, ανακάλυψα τη μανία της κτήσης και της κυριότητας σε μια υπερκαταναλωτική κοινωνία, ανακάλυψα ανάμεικτα συναισθήματα σε μια καθημερινότητα όπου και το πιο απλό γίνεται δύσκολο, ανακάλυψα ένα λαγό με ταχύτητα υπερταχείας, τον οποίο ο σημερινός άνθρωπος ποτέ δεν προλαβαίνει, ανακάλυψα ένα σαλιγκάρι που δεν βγαίνει πάντα απ’ το καβούκι του –αφού δεν έβρεξε!–, ανακάλυψα το, κάποτε, Πολύ του Λίγου –εδώ, οκ, ταυτίστηκα!–, ανακάλυψα ένα παιδί με τις ανησυχίες παιδιού της Συρίας, με τη διαφορά όμως ότι δε θα χρειαστεί να πεθάνει, ανακάλυψα μια γυναίκα με το ημερήσιο τελετουργικό μπωτέ μπροστά στον καθρέφτη, μια γυναίκα με επίγνωση του ‘αγαποβότανου’, μια γυναίκα που κοιτάζει στον ουρανό και βλέπει πιο ψηλά και απ’ το Θεό, μια Γυναίκα.

Ανακάλυψα μια ποιήτρια με έντονο ύφος, γοργό ρυθμό και κοφτό, συνεχές κι ευφυές παιχνίδι με τις λέξεις, σε επίπεδο είτε φωνητικό είτε ιδιωματικό, μια ποιήτρια που γνωρίζει τη φόρμα, γνωρίζει όμως και το περιεχόμενο.

Μια γυναίκα και μια ποιήτρια καθόλου ροζ και καθόλου ποστ μόντερν: την Άννα Μπράιτενμπαχ.

******************



                                    «Ο άνθρωπος δεν χρειάζεται να κατανοεί τον κόσμο,
                                    αρκεί να βρίσκει τη θέση του σε αυτόν.»
                                    Άλμπερτ Άινστάιν

Δεν το ξέρεις
πως ένα ποίημα
είναι κάτι σαν
φακός τσέπης;

Παλιοί γνώριμοι (Alte Freunde)

Κουζίνα καλημέρα!
λέω και φτιάχνω τον καφέ.
Τα λόγια νέτα, σκέτα,
και η ελευθερία ρεφενέ.

1000 και μία νύχτες (1000 und eine Nacht)

Η ερωμένη είμαι εγώ
του κρεβατιού μου:
της απτής απαλότητάς του,
της θαυμαστής του θέρμης,
λάτρης του αρώματός του
από νύχτες περασμένες
και ωραίες ιστορίες.

Κυριότητα (Besitz)

Όλα όσα έχω
όλα όσα μπορώ να θέλω
όλα όσα θέλω να έχω
όλα όσα μπορώ να πάρω
όλα όσα χρειάζομαι
όλα όσα μπορώ να έχω
όλα όσα μπορώ να φέρω
τα κουβαλώ.

Ανάμεικτα συναισθήματα (Gemischte Gefühle)

όταν δε βρίσκω
τη δεύτερη κάλτσα,
όταν τη σκάλα
κατεβαίνω μ’ ένα
πέλμα ζεστό
κι ένα κρύο
κι ανησυχώ
πώς η μέρα θα βγει.

Έκαστος εφ’ ω ετάχθη (Feldvorteil)

Όσο να τρέχω και ν’ αγωνιώ,
έκαστος στο είδος του —
στο τρέξιμο ο λαγός!

Ανάλυση (Analyse)

Τι να κάνω
που πέφτω στην παγίδα,
παρόλο που τη βλέπω;
Μοιραίο,
αφού πέφτω στη γοητεία της.

 


Φροντίδα (Fürsorgerin)

Φροντίζω καλά
τους δικούς μου –
άντρες, γυναίκες,
φίλους, παιδιά,
σκύλους, γατιά
και χελώνες,
στο δρόμο
ή αλλού –
μόνο όχι εμένα.

Τελετουργικό (Ritual)

Νωρίς
ένα κόκκινο να τρίψεις
στα χείλη που κοιμούνται

με ό,τι απέμεινε απ’ τη νύχτα
να σκουρύνεις
τα μάτια

το πρώτο φως
να παγιδεύσεις
στα βαθύχρωμα μαλλιά

Να ’σαι όμορφη
γι’ αυτή τη νέα μέρα.

Ημέρες αργίας (Schneckentag)

Είμαι σπίτι,
δεν ανοίγω.
Είμαι σπίτι,
δεν αφήνω
ψυχή να μπει.
Μάταια χτυπάτε,
έξω δε βγαίνω,
μάταια καλείτε,
σπίτι σάς στέλνω!

Καθησύχαση γιαλατζί (Falsche Beruhigung)

Ημιάγρια; –
Ποιος θέλει κάτι τέτοιο.

Μήλα και σκήπτρα (Äpfel und Zepter)

Υπάρχουν άντρες
που τις συζύγους
κάνουν δούλες
-αφού δεν είναι
κύριοι οι ίδιοι-,
στα πόδια μιας κυράς.

Το άστρο σου (Dein Stern)

Ήθελα
να ’μαι το άστρο σου
και πιο κοντά σου
να ’μαι
απ’ όλα τ’ άλλα
που μάταια
εκεί πάνω λάμπουν
– γιατί εγώ λάμπω
απ’ όλα περισσότερο!
απ’ όλα τους
λάμπω
περισσότερο
(για σένα) –
Είσαι τις νύχτες
τυφλός;

Βραχυπρόθεσμη παραίτηση (Kurze Kündigung)

Από το Λίγο
μπορεί όντως κανείς
να έχει ένα σκασμό.

Το παιδί (Das Kind)

ρωτά: Τι θα γίνει αν
γίνει πόλεμος;
Αδύνατον!
Και αν γίνει
πάντα πεθαίνουνε
τα άλλα παιδιά.

Τι να κάνω (Was soll ich denn machen)

Το μαύρο μου φανελάκι
έχει μια τρύπα στο πλάι –
πολλές φορές μου το είπανε,
από πέρσι το καλοκαίρι έτσι ήτανε
και τη λέω ‘τρύπα από πυροβολισμό’ –
πώς να τη ράψω με βελόνι
που έχει όνομα κι ολοένα μεγαλώνει;

Ανθοκομική αντάρτικου

Σε σημεία μαλακά και υγρά,
σε χώρους μικροσκοπικούς
όπου βρίσκεις λίγη γη, τη νύχτα,
βλασταίνει το αγαπόχορτο,
είδος λειχήνας και ίαμα
φυσικό για το Κακό,
που χώρο δεν αφήνει
για την κυριαρχία του φόβου.

Δόξα το Θεό (Gott sei Dank)

ο ουρανός είναι
προς τα πάνω
ανοιχτός

Σαστιμάρα (Verwunderung)

Μπορεί κανείς όντως
να μιλήσει για ευτυχία,
όταν έχει περάσει απ’ τη ζωή του
έστω για λίγο, φευγαλέα.
Τι γίνεται όμως σαν θελήσει
να μείνει λίγο παραπάνω;


*Η Άννα Μπράιτενμπαχ (Anna Breitenbach), συγγραφέας και δημοσιογράφος, γεννήθηκε το 1952 στην Έσση. Σπούδασε γερμανική φιλολογία και πολιτικές επιστήμιες. Ζει στη Γερμανία και στην Ιταλία.
 

Πρώτη δημοσίευση: Περιοδικό "Νέο Πλανόδιον", 03.02.2017