Ρωμαίος και Ιουλιέτα για δύο...

Ουκ εν τω πολλώ το ευ! 

 

Ρωμαίος και Ιουλιέτα για δύο
σκην.-διασκ. Κώστας Γάκης,
Αθ. Μουστάκα, Κων. Μπιμπής
Θέατρο 104
Φεβρουάριος 2014

«Ο θάνατος θά ’ρθει και θα ’χει τα μάτια σου»: Έτσι έρχεται και η παράσταση στο 104 να ωθήσει στη λήθη και να επισκιάσει κάθε αμφίβολη διασκευή σαιξπηρικού δράματος που παρουσιάστηκε πρόσφατα σε μεγάλες σκηνές, αποδεικνύοντας περίτρανα αφενός πώς μια ιστορία του 1595 μπορεί να προσληφθεί και να λειτουργήσει το 2014 με τρόπο ζωντανό, αφετέρου πως το πηγαίο, πολύπλευρο κι αξιοποιημένο ταλέντο δεν χρειάζεται μέγαρα και φανφάρες για να λάμψει!

Το έργο βασίζεται στην κλασική τραγωδία «Ρωμαίος και Ιουλιέτα» του Σαίξπηρ που έχει γνωρίσει αμέτρητες μεταφορές στο σανίδι και τη γιγαντοοθόνη κι έχει αποτελέσει συχνότατα τόσο μουσικό, όσο και ζωγραφικό θέμα. Πώς να μιλήσει λοιπόν κανείς και τι να πει για «την πιο ξακουστή ιστορία έρωτα και θανάτου στον κόσμο», αυτήν την πασίγνωστη ερωτική τραγωδία που υπερβαίνει τον άνθρωπο, αλλά και το χρόνο τον ίδιο και την ιστορία. Καλύτερα να σωπάσει και ν’ αφήσει το ίδιο το κείμενο ν’ ακουστεί, στη εξαιρετική μετάφραση του ποιητή Διονύση Καψάλη:

«Δυο οικογένειες με δύναμη μεγάλη
μες τη Βερόνα (η σκηνή μας το καλεί)
ξεσπούν σε έριδα παλιά, και πέφτει πάλι
αίμα πολίτη σε πολίτη κεφαλή.
Απ’ των μοιραίων αντιπάλων τις λαγόνες
άτυχο ζεύγος ερωμένων έχει βγει,
κι είναι γραμμένο τους πολύνεκρους αγώνες
αυτοί να θάψουν κατεβαίνοντας στη γη.
Τον έρωτά τους, που έχει θάνατο και πάθος,
και των γονέων την οργή που θα τη σβήσει
μόνο το τέλος των παιδιών τους, από λάθος,
αυτά η αλλόκοτη σκηνή μας θα ιστορήσει.
Αυτά η αλλόκοσμη σκηνή μας θα ιστορήσει.»

Και αν η σκηνή στο 104 είναι «αλλόκοτη», οφείλεται εν προκειμένω στο γεγονός ότι όλους τους ρόλους του δράματος τούς επωμίζονται δύο μόνο ηθοποιοί, εγχείρημα μεν δύσκολο, αλλά δεδομένης της επιτυχίας του, ζηλευτό. Στο σημείωμά τους, οι υπογράφοντες τη σκηνοθεσία Κώστας Γάκης, Αθηνά Μουστάκα και Κωνσταντίνος Μπιμπής, τονίζουν τη σπουδαιότητα αυτού του ντουέτου, αναφέροντας πως «σε μια εποχή κρίσης είναι σημαντικό να επιστρέψουμε στην αρχική ουσία, στην ευγενική λιτότητα αλλά και στην επάρκεια που παρέχει ο αριθμός 2 στις ανθρώπινες σχέσεις, ούτως ώστε να ξαναθυμηθούμε αλλά και να υπενθυμίσουμε στο κοινό τη δύναμη της συνύπαρξης και της αλληλεγγύης». Επιστροφή στην ουσία, λοιπόν, τόσο στο θέατρο, όσο και στη ζωή γενικά, και τις διαπροσωπικές σχέσεις ειδικότερα. Ενότητα, εκεί που σήμερα επικρατεί ο ανούσιος και εκμηδενιστικός κατακερματισμός, τόσο στο θεατρικό σανίδι, όσο και εκτός αυτού. Καθόλου τυχαίο, εξάλλου, πως ο πολιτισμός που αποθέωνε τη λιτότητα παραμένει διαχρονικά ιδανικό άφταστο, και δεν είναι άλλος από τον αρχαιοελληνικό.

 

Για την διασκευή του έργου αξίζει αρχικά ν’ αναφερθεί ο βαθμός αυτογνωσίας της ως τέτοια, κάτι που, αν όχι πάντα, συχνότατα εκλείπει. Αναφερόμαστε στον βαθμό παρέκκλισης της σκηνοθετικής απόδοσης από την υποδεικνυόμενη του πρωτοτύπου, και την αποτύπωσή της στον τίτλο, γεγονός που αφενός επιτρέπει, αφετέρου δικαιώνει τις ελευθερίες, τις οποίες λαμβάνει η συγκεκριμένη σκηνοθεσία, όπως π.χ. –για να αναφέρουμε το πιο ακραίο– την ένταξη (και μάλιστα επιτυχημένη) ενός τραγουδιού και ρυθμού χιπ χοπ! Η ουσιαστική αυτή διασκευή δεν προσποιείται ότι είναι κάτι διαφορετικό, όπως ατυχώς συνέβη πρόσφατα με τον Φάουστ "του Γκαίτε", και εκεί ακριβώς έγκειται η μισή της αρχοντιά. Καίρια συμβολή της είναι η υπόθεση ότι οι δύο πρωταγωνιστές, Ιουλιέτα και Ρωμαίος, είναι φαντάσματα, τα οποία έρχονται στο σήμερα να διηγηθούν την ιστορία τους, και τα οποία είναι γλυκά «καταδικασμένα να παίζουν τον ίδιο ρόλο ξανά και ξανά». Έτσι, για πρώτη φορά βλέπουμε να δικαιώνεται –με τρόπο μάλιστα έξυπνο και ουσιώδη– η αλλαγή του τέλους του δράματος. Πώς αλλιώς, αφού τα φαντάσματα δεν πεθαίνουν…

Η άλλη μισή αρχοντιά της σκηνοθεσίας αφορά τον ευφάνταστο, πλούσιο και διαδραστικό χαρακτήρα της. Κάθε ρόλος είχε δουλευτεί και διαπλαστεί με επιμέλεια και με συγκεκριμένη σκηνική καταδήλωση, γεγονός ομολογουμένως απαραίτητο, αφού ο ίδιος ηθοποιός ενσαρκώνει πολλούς ρόλους ταυτόχρονα. Ευφάνταστη εδώ η υποτιθέμενη σύγχυση των ρόλων και η «διπολική διαταραχή» ανάμεσα σε Ρωμαίο και Νένα. Υπέροχες εικαστικά σκηνές, όπως ο διάλογος στο μπαλκόνι-σκάλα, ο έρωτας μέσα στη λευκή μπλούζα, τα υφασμάτινα τετράγωνα κ. ά. Ο ρυθμός της αφήγησης αδιάπτωτα γοργός, σχεδόν καταιγιστικός, με αληθινά κωμικές παρεμβολές. Κυρίως όμως η σκηνοθεσία αυτή μαρτυρεί κατανόηση του κειμένου και εντρύφηση σ’ αυτό, γεγονός που αποτυπώνεται στην παιχνιδιάρικη παράθεση τριών μεταφραστικών αποδόσεων μιας κρίσιμης και πολύσημης φράσης:

“you kiss by the book”

Ένα άλλο μεγάλο κεφάλαιο είναι η μουσική επένδυση της παράστασης, επένδυση, αν όχι επικερδής, σίγουρα ποιοτική και ανεξάρτητη. Έξοχες οι μουσικές συνθέσεις των Κώστα Γάκη και Κώστα Λώλου, με έντονες αναγεννησιακές αναφορές, και άρτια η εκτέλεσή τους. Ξεχωρίζουν τα υπέροχα τραγούδια «Δυο οικογένειες», «Παραθύρι», «Ο θάνατος θα ’ρθει», καθώς και οι ακριβές ορχηστρικές μελωδίες. Επιτυχημένοι οι φωτισμοί του Σάκη Μπιρμπίλη, με σωστή εστίαση και δημιουργία του εκάστοτε κατάλληλου φόντου.

Οι ηθοποιοί της παράστασης, Αθηνά Μουστάκα και Κωνσταντίνος Μπιμπής, ξεχειλίζουν ταλέντο. Η Μουστάκα, με το πρόσθετο χάρισμα μιας αγγελικής, αλλά και δουλεμένης, φωνής αποδίδει μια γλυκειά Ιουλιέτα, έναν «σκληρό» Μερκούτιο, έναν γλοιώδη Κόμη Πάρη, έναν «μετριοπαθή» Ιερέα Λαυρέντιο, έναν εκφοβιστικό Φαρμακοποιό. Ο εξίσου πολυτάλαντος κι εκφραστικότατος Μπιμπής ερμηνεύει έναν ερωτευμένο και επιπόλαιο Ρωμαίο, μια “no-words-for” Νένα (με βλεφαρόπτωση!), την αυτάρεσκη Μάνα της Ιουλιέτας, τον αυταρχικό Καπουλέτο Πατέρα της, κι έναν σατανικό Τυβάλδο. Τα παιδιά τα δίνουν όλα και συγκινούν απολαυστικά. «Τρίτος παίκτης», εξίσου δυνατός, ο μουσικός επί σκηνής Άκης Φιλιός.

Μια παράσταση με πολύ μεράκι και αγάπη για τα συστατικά στοιχεία της. Παραφράζοντας το κείμενο, θα πούμε: έτσι γλυκά να τον κοιτάζουν τον Σαίξπηρ, κι εκείνος είναι άτρωτος.

Έλενα Σταγκουράκη
Αθήνα, 24.02.2014

Πρώτη δημοσίευση: Περιοδικό Φρέαρ (http://frear.gr/?p=4391)

"Καθένας θέλει τη γαλήνη"...

Eugen Roth

Ο άνθρωπος

Καθένας θέλει τη γαλήνη,
κι αυτό να πάρει που του πρέπει.
Η τρέλα ύστερα τον δρέπει
και θέλει ό,τι του απομείνει.


Μετάφραση: Έλενα Σταγκουράκη


**********
 
Ein Mensch

Ein Mensch erhofft sich fromm und still,
Daß er einst das kriegt, was er will.
Bis er dann doch dem Wahn erliegt
Und schließlich das will, was er kriegt.



Πρώτη δημοσίευση: Περιοδικό Poeticanet
(http://poeticanet.com/poets.php?subaction=showfull&id=1351935081&archive=&start_from=&ucat=316&show_cat=316)

It´s party time...

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Το περιοδικό ΝΕΟ ΠΛΑΝΟΔΙΟΝ
υποδέχεται το Πρώτο του Τεύχος
και καλεί αναγνώστες και φίλους
σε μια βραδιά κατά το Πνεύμα των Ημερών -
ευδιάθετη και εορταστική.

Δυο λόγια προλογικά θ' απευθύνει
εκ μέρους της Συντακτικής μας Ομάδας
ο ΚΩΣΤΑΣ ΚΟΥΤΣΟΥΡΕΛΗΣ.
Πόνημα προτρεπτικόν θα αναγνώσει
ο ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΤΙΛΗΣ.
Θ' ακολουθήσει, ως εικός, μουσική!

Στη ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗ ΒΟΛΑΝΑΚΗ
(Στουρνάρη 11, Πλατεία Εξαρχείων),
την Πέμπτη 27 Φεβρουαρίου 2014,
από τις 8.30 μ.μ.

 

"Στη γη, στα πέρατά της"...

Joseph von Eichendorff

Νύχτα με φεγγάρι 

Σαν κάπως ο ουρανός
δειλά τη γη φιλούσε,
κι εκείνη σαν λωτός
εκείνον νοσταλγούσε.
Αέρας στους αγρούς,
τα στάχυα απλά θροίζαν,
τα δάση όλο αχούς,
τη νύχτα τη φωτίζαν.
Εκεί σκορπά η ψυχή
τα πάλλευκα φτερά της.
Το πέταγμα αντηχεί
στη γη, στα πέρατά της.

Μετάφραση: Έλενα Σταγκουράκη
***********

Mondnacht

Es war, als hätt der Himmel
Die Erde still geküsst,
Dass sie im Blütenschimmer
Von ihm nun träumen müsst.
Die Luft ging durch die Felder,
Die Ähren wogten sacht,
Es rauschten leis die Wälder,
So sternklar war die Nacht.
Und meine Seele spannte
Weit ihre Flügel aus,
Flog durch die stillen Lande,
Als flöge sie nach Haus.

Πρώτη δημοσίευση: Περιοδικό Poeticanet
(http://poeticanet.com/poets.php?subaction=showfull&id=1351936771&archive=&start_from=&ucat=318&show_cat=318)

"C’est la vie - !"...

Kurt Tuckolsky

Ιδεώδες και πραγματικότης

Σε μονογαμικό κρεβάτι, νύχτα,
φαντάζεσαι τι λείπει απ’ τη ζωή.
Τα νεύρα βόμβα. «Ίσως τούτο αν είχα,
που, αφού δεν το ’χω, με ταλαιπωρεί».
Στη σκέψη σου αυτό προετοιμάζεις,
που θα ’θελες, μα μένει μόνο ευχή...
Αντί για μια μακριά να τους κομπάζεις,
γεννιέσαι απλά με μια κοντή χοντρή–
C’est la vie - ! 

Ξανθή, μεγάλη, στους γλουτούς λυγίζει,
σαν μέσα –λες– σε κάποιο ρουλεμάν.
Ισχνή, φτωχή, λιγότερο αν ζυγίζει.
Αυτές τις τρίχες ποιος θα βρει; Αμάν!
Και να που σ’ οδηγεί η άγρια τάση,
η φαντασία, που ’ναι βιαστική.
Αντί για μια μακριά να τους κομπάζεις
γεννιέσαι απλά με μια κοντή χοντρή–
C’est la vie - ! 

Να θέλεις ανοιχτόχρωμη την πίπα
και μόνο σκούρα βρίσκεις κι ακριβή.
Να τρέχεις το πρωί για μαραθώνιο
κι αντί γι’ αυτό, μια ώρα το πολύ...
Σαν είχαμε τον Κάιζερ χορτάσει,
δημοκρατία θέλαμε: αυτή!
Αντί για μια μακριά να τους κομπάζεις
γεννιέσαι απλά με μια κοντή χοντρή–
C’est la vie - !



Μετάφραση: Έλενα Σταγκουράκη


***********

 
Ideal und Wirklichkeit 

In stiller Nacht und monogamen Betten
denkst du dir aus, was dir am Leben fehlt.
Die Nerven knistern. Wenn wir das doch hätten,
was uns, weil es nicht da ist, leise quält.
Du präparierst dir im Gedankengange
das, was du willst – und nachher kriegst du’s nie...
Man möchte immer eine große Lange,
und dann bekommt man eine kleine Dicke –
C’est la vie - !

Sie muß sich wie in einem Kugellager
in ihren Hüften biegen, groß und blond.
Ein Pfund zuwenig – und sie wäre mager,
wer je in diesen Haaren sich gesonnt.
Nachher erliegst du dem verfluchten Hange,
der Eile und der Phantasie.
Man möchte immer eine große Lange,
und dann bekommt man eine kleine Dicke –
Ssälawih - !

Man möchte eine helle Pfeife kaufen
und kauft die dunkle – andere sind nicht da.
Man möchte jeden Morgen dauerlaufen
und tut es nicht. Beinah...beinah...
Wir dachten unter kaiserlichem Zwange
an eine Republik...und nun ists die!
Man möchte immer eine große Lange,
und dann bekommt man eine kleine Dicke –
Ssälawih - !



Πρώτη δημοσίευση: Περιοδικό Poeticanet 
(http://poeticanet.com/poets.php?subaction=showfull&id=1349539043&archive=&start_from=&ucat=308&show_cat=308)

"Μαζί σου"...

"Δεν υπάρχει νοσταλγία χειρότερη από τη νοσταλγία αυτού
που ποτέ δεν υπήρξε."



Joaquín Sabina

Μαζί σου

Δεν θέλω έναν έρωτα πανάγιο,
με μύριες αποδείξεις και σκηνές-
δεν θέλω να τελείς στο χθες τρισάγιο
και να γυρνάς ναυάγιο
από τις λαϊκές.

Δεν θέλω φιλενάδων σου μαντίλια-
δεν θέλω μοίρασμα ούτε σπορά-
δεν θέλω Βαλεντίνους ούτε ζήλεια
ούτε και με αφορά.

Δεν θέλω να φορτώνομαι βαλίτσες-
δεν θέλω να διαλέγεις σαμπουάν-
δεν θέλω να με γαργαλούν μπουκλίτσες-
Να κόψω τις τρελίτσες;
Δεν είμαι ο Δον Ζουάν;

Δεν θέλω καναπέ τις Κυριακές μου-
δεν θέλω εργασίες στον μπαξέ-
αυτό μονάχα θέλω θησαυρέ μου:
να πέθαινες για εμέ.

Μαζί σου να πεθάνω αν πεθάνεις,
να σκοτωθώ μαζί σου αν σκοτωθείς-
ο έρως που σκοτώνει, δεν λανθάνει,
και απ’ αυτόν που καίει, θα λαβωθείς.

Δεν θέλω να περάσω αύριο βράδυ,
ούτε να έρθω τέλη του μηνός-
από τ’ αυγό δεν θέλω μόνο ασπράδι,
το Σάββατο όλο βάδην
και τζόγκινγκ αυγινό.

Δεν θέλω θερμοκήπιου τη ζέστη-
δεν θέλω να φιλώ παλιά σου ουλή-
δεν θέλω ούτε Παρίσι ούτε Τεργέστη
Βενέτσια νερουλή.

Μην περιμένεις άδικα τη δίκη-
μην λες «ας ξεκινήσουμε ξανά»-
δεν θέλω δέσμευση για δεκανίκι
ούτε καμιά συνθήκη
ούτε άγχη αυριανά.

Γιατί το έκανες ας μην το ξέρω-
ούτε μαζί ούτε χώρια, αχ γκρεμέ!-
πικρή μου αγάπη, αυτό μονάχα θέλω:
να πέθαινες για εμέ.

Μαζί σου να πεθάνω αν πεθάνεις,
να σκοτωθώ μαζί σου αν σκοτωθείς-
ο έρως που σκοτώνει, δεν λανθάνει,
και απ’ αυτόν που καίει, θα λαβωθείς.


Μετάφραση: Έλενα Σταγκουράκη

Στίχοι: Χοακίν Σαμπίνα (1999)

Το Διεθνές Κίνημα Ποιητριών για τη "Γυναικεία Κραυγή 2013" στην Αθήνα...

Woman Scream 2013 Athens-Greece

 

The writer Helena Stagkouraki, goodwill ambassador of Women Poets International in Athens, along with Poeticanet, were in charge of coordinating an event in that city that formed part of the chain of events of the third Woman Scream International Poetry Festival (Festival Internacional de Poesía Grito de Mujer) 2013 at the Cultura Instituto Cervantes Atenas yesterday 13 of march in the evening, dedicated to the "missing" women and the victims of the feminicides in Latin America and the rest of the world in general, gave us the opportunity to hear about shocking statistics about women-victims of violence here in Greece and in Latin America. Some of her words brought tears to many eyes, specially in the part where she aborded stories, such as the one of Susana Chavez murdered in Juarez, Mexico, and when she mentioned some other cases internationally known in Latin American Culture.

 

During her speech Helena showed a very interesting presentation about all the work that represented the festival in the world and let everyone know its purpose and the work of Women Poets International Movement (Mujeres Poetas Internacional MPI) It also allowed us to submerge into the magic of feminine Greek poetry read and performed by Greek poetesses. "I greatly thank all participants" said Helena at the end of the event after hearing all the excellent feedback from the assistants.

At the end of the event, Helena was invited to talk about the subject of violence in Latin American Culture at a seminar in Athens University.

 

 

 

Source:http://womanscream.blogspot.gr/2013/03/woman-scream-2013-athenas-greece.html

 

 

 ********************

Grito de Mujer 2013 Grecia-Atenas

 

En Atenas capital de Grecia también se escuchó un Grito de Mujer! Un acto catalogado como un gran éxito según la representante del Movimiento Mujeres Poetas Internacional (MPI) en esa ciudad, Elena Stagkouraki, quien llevo a cabo el evento que forma parte de la cadena de este festival el día 13 de marzo 2013. Helena, mediante una presentación de diapositivas expuso la problemática de la violencia en América Latina dejando al público visiblemente impactado y tocado por el tema central de la noche.

La expositora habló hizo mención con lujo de detalles de los casos de la poeta Susana Chávez Castillo, de Marisela Escobedo, de Angélica Bello, de los feminicidios en Ciudad Juárez, también sobre la violencia hacia las mujeres en América Latina y cuan "natural" y con qué frecuencia suceden estos casos de violencia. Su presentación dejo lágrimas en muchos ojos. Mostró también las presentaciones referentes a la labor del Movimiento Mujeres Poetas Internacional y su misión social a través del Festival Grito de Mujer. Adicional a los temas, la poeta también incluyó un recital con poemas de miembros de Mujeres Poetas Internacional (MPI). Estos últimos gustaron mucho, ya que hablaban de una realidad tangible y no de imágenes abstractas ni de deseos ambiguos. A propósito de la ocasión, Helena eligió poemas chocantes y realistas. Durante el evento los asistentes disfrutaron de la canción oficial del festival, con la que dieron inicio al acto y se dieron los créditos a tanto a su compositora Zaida Pérez como a su intérprete Adolfina Nava. A parte de esta, también se escucharon las canciones "Si se calla el cantor" y "Todo cambia" de Mercedes Sosa.

El evento contó además con la intervención de dos psicólogas invitadas que hablaron sobre la violencia hacia las mujeres en Grecia. Es chocante que hasta allí, según sus expositoras, 1/5 de las mujeres caen víctimas de violación o de asunto de violación. Al final, 10 poetisas de Atenas leyeron los poemas de otras poetisas griegas destacadas finalizando el acto con el recital. La gente salió del evento maravillada y comentando ante el impacto que les dejó la actividad.

Apenas acabado el acto, Helena recibió la invitación para hablar en la Universidad de Atenas (en el Instituto de Estudios Políticos y Sociales para Países en Desarrollo) sobre la situación de violencia hacia las mujeres en América Latina. Por lo que el grito continúa en Grecia.

Para visitar el álbum de fotos de este y los demás eventos del festival visite AQUI

 

Fuente: http://www.gritodemujer.com/search/label/Gm%20Grecia

"Αγάπη η πραγματιστική"...

Erich Kästner
 
Αγάπη η πραγματιστική 

Εγνώριζαν αλλήλους δέκα χρόνια
(μπορείς να πεις, γνωρίζονταν καλά),
όταν η αγάπη τους στα ξαφνικά
τούς τέλειωσε σαν σ’ άλλους η κολώνια.

Με θλίψη ο ένας τον άλλο εξαπατούσε
μα μέλι-γάλα αντάλλαζαν φιλιά∙
ώσπου έξαφνα, χαμένοι σαν παιδιά,
έκλαψε αυτή – κι αυτός μόνο κοιτούσε.

Τα πλοία απ’ το παράθυρο περνούσαν.
Εκείνος λέει: «Τέσσερις παρά,
είν’ ώρα για καφέ εδώ κοντά»∙
και δίπλα κάποιοι πιάνο εξασκούσαν.

Στο πιο ασήμαντο καφέ τραβήξαν
και ζάλιζαν στους κύκλους τα φλιτζάνια.
Εκεί οι δυο τους ως το βράδυ μείναν,
μονάχοι τους, οι λέξεις τους αφήσαν,
να χάσκουν σαστισμένοι, όλο ζιζάνια.


****************

Sachliche Romanze

Als sie einander acht Jahre kannten
(und man darf sagen sie kannten sich gut),
kam ihre Liebe plötzlich abhanden.
Wie andern Leuten ein Stock oder Hut.

Sie waren traurig, betrugen sich heiter,
versuchten Küsse, als ob nichts sei,
und sahen sich an und wussten nicht weiter.
Da weinte sie schliesslich. Und er stand dabei.

Vom Fenster aus konnte man Schiffen winken.
Er sagt, es wäre schon Viertel nach vier
und Zeit, irgendwo Kaffee zu trinken.
Nebenan übte ein Mensch Klavier.

Sie gingen ins kleinste Café am Ort
und rührten in ihren Tassen.
Am Abend sassen sie immer noch dort.
Sie sassen allein, und sie sprachen kein Wort
und konnten es einfach nicht fassen.


Μετάφραση: Έλενα Σταγκουράκη

Πρώτη δημοσίευση: Περιοδικό Poeticanet 
(http://poeticanet.com/poets.php?subaction=showfull&id=1349535351&archive=&start_from=&ucat=306&show_cat=306) 
 

"Φάουστ"...

 

"Φάουστ" 

Γιόχαν Βόλφγκανγκ φον Γκαίτε

σκην. Μιχαήλ Μαρμαρινός

Στέγη Γραμμάτων και Τεχνών

Φεβρουάριος 2014

 

                                                                Ακατάσχετη φλυαρία! 

Εύλογη δε η απορία: Μπορεί κανείς να φλυαρήσει με τον "Φάουστ"; Και όμως, μπορεί! Πετσοκόβοντας το κείμενο και κάνοντας κατά τα άλλα modern art! Η απορία του κεντρικού χαρακτήρα, και δική μας απορία: "Θέατρο; Αχ θέατρο, ως θέατρο πρέπει να σε εκλάβω;". Ο ίδιος ο Μαρμαρινός βέβαια δηλώνει πως "ο Φάουστ δεν είναι θεατρικό έργο, είναι ένα ανθρώπινο επιχείρημα. Ή, έστω, μια σειρά στιγμών στη ζωγραφική." Πάσο!: Παράσταση ενός κάποιου εικαστικού ενδιαφέροντος and that´s that! Ο "Φάουστ" του Μαρμαρινού, όχι όμως του Γκαίτε!
 

Και για να είμαστε ειλικρινείς, αρκετές "στιγμές" τις έχουμε εντοπίσει αυτούσιες στα έργα άλλων Ελλήνων και ξένων σκηνοθετών στο πρόσφατο παρελθόν, ώστε να έχουμε περισσότερο την εντύπωση κολλάζ. Και ας ακούσουμε, βέβαια, κατά το γνωστό: "ο Φάουστ'' (όντας μάλιστα ο ίδιος επιχείρημα) συνδιαλέγεται". Οι 5 φωτογραφίες που παραθέτουμε είναι από 4 διαφορετικές παραστάσεις. Θα μπορούσε κανείς να διαπιστώσει συγκεκριμένες τάσεις της σημερινής σκηνοθεσίας και σκηνογραφίας, αφού θα μπορούσαν ν' αποτυπώνουν στιγμιότυπα μίας και της αυτής παράστασης. Μόνο που ο "Φάουστ" του Μαρμαρινού εμπεριέχει αυτούσια στοιχεία, ακόμη και πρόσωπα, και από τις τρεις άλλες παραστάσεις. Το μυικό χορό της εναρκτήριας σκηνής από τα Κόκκινα Φανάρια, από την ίδια μάλιστα ερμηνεύτρια (Έλενα Τοπαλίδου), την ίδια μεγάλη τράπεζα σε μαύρο φόντο, γύρω από την οποία συγκεντρώνονται οι ηθοποιοί, χρησιμοποιώντας την ποικιλοτρόπως, όπως στο "Ζ" του Εθνικού (από το οποίο συμμετείχε εξίσου ο ηθοποιός Νικόλας Χανακούλας) και στον "Εχθρό του λαού" του Όστερμάιερ, αλλά και το τραγούδι και την ομιλία πίσω από σταθερό μικρόφωνο, ενώ οι ηθοποιοί έφεραν ο καθένας το δικό του. Θ' αναρωτηθεί κανείς: Και είναι κακά όλ' αυτά; Ο διάλογος; Οι σύχρονες τάσεις κλπ.; Η απάντηση: Είναι, όταν το θέατρο ποντάρει ντε και καλά στην καινοτομία και τη διαφορετικότητα. Το καινοτόμο όμως είναι τέτοιο, μόνο όταν γίνεται για πρώτη φορά... 

 

**Εύφημος μνεία στους εξαιρετικούς ηθοποιούς, όχι μόνο για την ερμηνεία των ρόλων που κλήθηκαν να υποστηρίξουν, αλλά -κυρίως!- για την δυσεύρετη πλέον σωστή άρθρωση και τον σωστό τονισμό, ιδιαίτερα στα έμμετρα σημεία του κειμένου.

 

Έλενα Σταγκουράκη

Αθήνα, 15.02.2014

 

"Σαν τι τάχα καιροί να 'ναι τούτοι"...

Bertolt Brecht

Στις γενιές που θα ’ρθουν* 


I       

Πράγματι, ζω σε καιρούς σκοτεινούς!
Ανυποψίαστη λέξη, παράλογη. Ένα μέτωπο αρυτίδωτο
παραπέμπει σε απάθεια. Γι’ αυτόν που γελά
προορίζεται η είδηση η τρομερή
μόνο που δεν υπήρξε ακόμη αποδέκτης της.
Σαν τι τάχα καιροί να ’ναι τούτοι,
που μια συνομιλία για δέντρα μ’ έγκλημα μοιάζει∙
μόνο και μόνο γιατί ενέχει σιωπές για τόσα και τόσα ανομήματα!
Εκείνος εκεί που ήρεμα διασχίζει το δρόμο
δεν είναι πια διαθέσιμος στους φίλους του
που βρίσκονται σ’ ανάγκη;
Αληθεύει: Το ψωμί μου το κερδίζω.
Όμως πιστέψτε με: Πρόκειται για καθαρή σύμπτωση.
Τίποτα απ’ όσα κάνω δεν μου δίνει το δικαίωμα να τρώω και να χορταίνω.
Κατά τύχη τη γλίτωσα. (Κι αν η τύχη μου μ’ αφήσει, είμαι χαμένος από χέρι.)
Μου λένε: Τρώγε και πίνε! Να ’σαι ευτυχής που έχεις!
Μα πώς μπορώ να τρώω και να πίνω, αφού
απ’ τον πεινασμένο κλέβω το φαί,
απ’ τον διψασμένο το ποτήρι το νερό μου;
Κι όμως, τρώω και πίνω.
Ευχαρίστως θα ήμουν σοφός.
Και τα βιβλία τα παλιά το λένε, σοφία τι θα πει:
Έξω να μένεις απ’ τις έριδες του κόσμου, και τον σύντομο χρόνο
δίχως φόβο να τον ζεις,
ακόμη, δίχως βία να τα βγάζεις πέρα,
το κακό με καλό ν’ ανταποδίδεις,
τις επιθυμίες σου να μην τις πραγματοποιείς, μα να τις ξεχνάς.
Αυτό θα πει σοφία.
Όλ’ αυτά μου είναι αδύνατα:
Πράγματι, ζω σε καιρούς σκοτεινούς!

 
II  

Στις πόλεις έφτασα σε καιρό αναρχίας
όταν  πείνα επικρατούσε.
Στους ανθρώπους έφτασα σε καιρό ταραχής
κι αγωνίστηκα μαζί τους.
Έτσι πέρασε ο καιρός
που μου δόθηκε επί γης.
Το φαί μου το ’τρωγα ανάμεσα στις μάχες
να κοιμηθώ ξάπλωνα ανάμεσα σε φονιάδες
την αγάπη απρόσεχτα την υπηρέτησα
και τη φύση την αντίκρισα δίχως υπομονή.
Έτσι πέρασε ο καιρός
που μου δόθηκε επί γης.
Οι δρόμοι στον καιρό μου οδηγούσαν στο βούρκο.
Η γλώσσα με πρόδωσε στους σφαγείς.
Λίγα μόνο κατάφερα. Μα οι εξουσιαστές
ασφαλέστεροι ένιωθαν δίχως εμένα∙ αυτό ήλπιζα.
Έτσι πέρασε ο καιρός
που μου δόθηκε επί γης.
Οι δυνάμεις ελάχιστες. Ο στόχος
ακόμη μακριά,
φαινόταν καθαρά, μα αδύνατο για μένα
να τον φτάσω.
Έτσι πέρασε ο καιρός
που μου δόθηκε επί γης.


 
III 

Εσείς, που απ’ τον κατακλυσμό θ’ ανατείλετε,
τον ίδιο, όπου εμείς αφανιστήκαμε,
μνημονεύετε
καθώς για τις αδυναμίες μας θα μιλάτε
τους σκοτεινούς καιρούς
απ’ όπου ξεγλιστρήσατε.
Διότι προχωρούσαμε, αλλάζοντας χώρες συχνότερα κι από παπούτσια,
περνώντας ανάμεσα από πολέμους ταξικούς, απελπισμένοι,
όταν μονάχα άδικο υπήρχε και πουθενά ξεσηκωμός.
Κι όμως το ξέρουμε:
Ακόμη και το μίσος απέναντι στη μικροπρέπεια
συσπά το πρόσωπο.
Ακόμη κι η οργή για το άδικο
κάνει τη φωνή βραχνή. Αχ, εμείς,
που το έδαφος να ετοιμάσουμε θέλαμε για την καλοσύνη
και δεν καταφέραμε να γίνουμε οι ίδιοι καλοί.
Όμως εσείς, με το πλήρωμα του χρόνου,
καθώς ο άνθρωπος στον άνθρωπο θα ’ναι αρωγός και παραστάτης,
να μας μνημονεύετε
με επιείκεια.


***************

An die Nachgeborenen

I  

Wirklich, ich lebe in finsteren Zeiten! 
Das arglose Wort ist töricht. Eine glatte Stirn 
Deutet auf Unempfindlichkeit hin. Der Lachende 
Hat die furchtbare Nachricht 
Nur noch nicht empfangen. 
Was sind das für Zeiten, wo 
Ein Gespräch über Bäume fast ein Verbrechen ist. 
Weil es ein Schweigen über so viele Untaten einschließt! 
Der dort ruhig über die Straße geht 
Ist wohl nicht mehr erreichbar für seine Freunde 
Die in Not sind? 
Es ist wahr: ich verdiene noch meinen Unterhalt 
Aber glaubt mir: das ist nur ein Zufall. Nichts 
Von dem, was ich tue, berechtigt mich dazu, mich sattzuessen. 
Zufällig bin ich verschont. (Wenn mein Glück aussetzt, bin ich verloren.) 


Man sagt mir: iß und trink du! Sei froh, daß du hast! 
Aber wie kann ich essen und trinken, wenn 
Ich dem Hungernden entreiße, was ich esse, und 
Mein Glas Wasser einem Verdurstenden fehlt? 
Und doch esse und trinke ich. 
Ich wäre gerne auch weise. 
In den alten Büchern steht, was weise ist: 
Sich aus dem Streit der Welt halten und die kurze Zeit 
Ohne Furcht verbringen 
Auch ohne Gewalt auskommen 
Böses mit Gutem vergelten 
Seine Wünsche nicht erfüllen, sondern vergessen 
Gilt für weise. 
Alles das kann ich nicht: 
Wirklich, ich lebe in finsteren Zeiten! 

 
II  

In die Städte kam ich zur Zeit der Unordnung 
Als da Hunger herrschte. 
Unter die Menschen kam ich zu der Zeit des Aufruhrs 
Und ich empörte mich mit ihnen. 
So verging meine Zeit 
Die auf Erden mir gegeben war. 
Mein Essen aß ich zwischen den Schlachten 
Schlafen legte ich mich unter die Mörder 
Der Liebe pflegte ich achtlos 
Und die Natur sah ich ohne Geduld. 
So verging meine Zeit 
Die auf Erden mir gegeben war. 
Die Straßen führten in den Sumpf zu meiner Zeit. 
Die Sprache verriet mich dem Schlächter. 
Ich vermochte nur wenig. Aber die Herrschenden 
Saßen ohne mich sicherer, das hoffte ich. 
So verging meine Zeit 
Die auf Erden mir gegeben war.
Die Kräfte waren gering. Das Ziel 
Lag in großer Ferne 
Es war deutlich sichtbar, wenn auch für mich 
Kaum zu erreichen. 
So verging meine Zeit 
Die auf Erden mir gegeben war. 
  

III  

Ihr, die ihr auftauchen werdet aus der Flut 
In der wir untergegangen sind 
Gedenkt 
Wenn ihr von unseren Schwächen sprecht 
Auch der finsteren Zeit 
Der ihr entronnen seid. 
Gingen wir doch, öfter als die Schuhe die Länder wechselnd 
Durch die Kriege der Klassen, verzweifelt 
Wenn da nur Unrecht war und keine Empörung. 
Dabei wissen wir doch: 
Auch der Haß gegen die Niedrigkeit 
verzerrt die Züge. 
Auch der Zorn über das Unrecht 
Macht die Stimme heiser. Ach, wir 
Die wir den Boden bereiten wollten für Freundlichkeit 
Konnten selber nicht freundlich sein. 
Ihr aber, wenn es so weit sein wird 
Daß der Mensch dem Menschen ein Helfer ist 
Gedenkt unserer 
Mit Nachsicht. 


Μετάφραση: Έλενα Σταγκουράκη
 *Για το Λάλον Ύδωρ


Πρώτη δημοσίευση: Περιοδικό Poeticanet 
(http://poeticanet.com/poets.php?subaction=showfull&id=1351937640&archive=&start_from=&ucat=320&show_cat=320)