Το νησί των σκλάβων

                       της ΕΛΕΝΑΣ ΣΤΑΓΚΟΥΡΑΚΗ 

Κάνουν τα ράσα τον παπά; 

«Το νησί των σκλάβων»
του Μαριβώ,
σκην. Μαριάννα Κάλμπαρη,
Θέατρο Τέχνης
Ιανουάριος 2015

Στο νησί των σκλάβων, όπου καταλήγουν ναυαγοί δύο αριστοκράτες και οι δυο δούλοι τους, τα πρόσωπα καλούνται να ανταλλάξουν ρόλους, με στόχο το συνετισμό των κυρίων και την ανεξαρτησία των σκλάβων. Αλλάζοντας όμως ρούχα, οι χαρακτήρες αδυνατούν να αλλάξουν ουσιαστικά και ρόλους.

Και ενώ το έργο του Μαριβώ που πρωτοπαρουσιάστηκε στα 1700 τείνει μάλλον να τονίζει την όμορφη, αισιόδοξη και ουμανιστική ανωτερότητα των σκλάβων, βάσει της οποίας δεν μπορούν ούτε και θέλουν να βασανίζουν και να εκμεταλλεύονται επ’ αόριστον τους κυρίους τους, η σκηνοθεσία της Κάλμπαρη έρχεται με τις ενέσεις μοντερνικότητας και μεταφοράς στο σήμερα να μιλήσει για τη ρεαλιστική και σκληρή πλευρά των πραγμάτων (πάντα με ένα πικρό χαμόγελο και την ψευδαίσθηση αισιοδοξίας): ο Ιφικράτης βιάζεται να ασκήσει πάλι βία και να πάρει το όπλο στο χέρι εις βάρος του σκλάβου του Αρλεκίνου, ενώ η Ευφροσύνη γίνεται και πάλι ματαιόδοξη και φιλάρεσκη. Λίγο πριν την αυλαία, βουτούν κυριολεκτικά και οι τέσσερις, κύριοι και δούλοι, για να πιάσουν το όπλο που ξεγλίστρησε από τα χέρια του Ιφικράτη, κάτι που παραπέμπει ευθέως στην πάλη των τάξεων μεταξύ τους, φαινόμενο πανάρχαιο, ανθρώπινο και αναπόφευκτο. Πικρό έρχεται το συμπέρασμα πως οι άρχοντες θα παραμένουν πάντα άρχοντες, ανεπίδεκτοι βελτιώσεως, τη στιγμή που οι σκλάβοι θα είναι εσαεί καταδικασμένοι -από τον ίδιο τον εαυτό τους- σε σκλαβιά. Μήπως αυτή δεν είναι και η στάση του ΚΚΕ, το οποίο, ενώ θεωρητικά στηρίζει και μάχεται για τα δικαιώματα των αδύναμων, στην πράξη αρνείται κατηγορηματικά να παίξει ενεργό ρόλο στη διεκδίκησή τους;

Θαυμάσια η σκηνοθετική απόδοση της Κάλμπαρη, η οποία όχι μόνο φρόντισε για μια δεμένη και ρέουσα αφήγηση, αλλά ανέδειξε και τις υποκριτικές δυνατότητες των ηθοποιών. Αν και στο έργο οι γυναίκες δέχτηκαν σε μεγαλύτερο βαθμό κριτική, λόγω αφενός της ωραιοπάθειας και των τεχνασμάτων τους, αφετέρου της αναλγησίας και της σκληρότητάς τους, στην παράσταση ήταν οι γυναικείοι ρόλοι εκείνοι που έκλεψαν τις εντυπώσεις. Δίκαιη εξισορρόπηση. Από τη μια μεριά μια απολαυστική Βίκυ Βολιώτη ως αυτάρεσκη ντίβα, παραπονεμένο παιδί και αβοήθητη γυναίκα, από την άλλη μεριά μια Ιωάννα Παππά που για πρώτη φορά μάς πείθει με την ερμηνεία της, μια ερμηνεία που προσφέρει αληθινή συγκίνηση και συναίσθημα.

Τα σκηνικά και τα κοστούμια του Κωνσταντίνου Ζαμάνη εξαιρετικά. Αυτό το πολύχρωμο συνονθύλευμα ρούχων στη σκηνή, το οποίο επιπλέον πολλαπλασιαζόταν με τους καθρέφτες, όχι μόνο δεν εμπόδιζε την εστίαση στην αφήγηση, αλλά αντιθέτως αποδείκνυε κατηγορηματικά την ένταση της σκηνοθεσίας. Ομοίως ταιριαστή η μουσική επιμέλεια του Νέστορα Κοψιδά, η οποία επέτρεπε την απαραίτητη αποφόρτιση.

Το μόνο σίγουρο είναι πως «η κοινωνική θέση συνιστά δοκιμασία». Μπορεί η Τύχη να την καθορίζει για κάθε άνθρωπο, ωστόσο φέρει ο ίδιος την ευθύνη για τη λειτουργία του και τη συμπεριφορά του μέσα σε αυτήν. Έτσι, είναι δυνατόν ο μεγαλύτερος άρχοντας να είναι ο θλιβερότερος δούλος και ο ταπεινότερος δούλος να είναι ο πιο μεγαλόψυχος άρχοντας.

Έλενα Σταγκουράκη 

Αθήνα, 1.2.2015

Πρώτη δημοσίευση: Περιοδικό "Νέο Πλανόδιον" (http://neoplanodion.gr/2015/02/01/%CF%84%CE%BF-%CE%BD%CE%B7%CF%83%CE%AF-%CF%84%CF%89%CE%BD-%CF%83%CE%BA%CE%BB%CE%AC%CE%B2%CF%89%CE%BD/)