"Λογοτεχνία των ερειπίων - Η ομολογία"...

"Στις πρώτες λογοτεχνικές δοκιμές της γενιάς μας, μετά το 1945, δόθηκε η ονομασία «λογοτεχνία των ερειπίων», με ξεκάθαρη την πρόθεση της υποτίμησής τους. Από την πλευρά μας, δεν εναντιωθήκαμε σε αυτόν τον όρο γιατί χρησιμοποιήθηκε δικαίως: όντως, οι άνθρωποι για τους οποίους γράφαμε ζούσαν σε ερείπια, επέστρεφαν από τον πόλεμο, άντρες και γυναίκες πληγωμένοι στον ίδιο βαθμό, ακόμη και τα παιδιά. Και ήταν άνθρωποι οξυδερκείς, έβλεπαν. Σε καμία περίπτωση δεν απολάμβαναν απόλυτη ειρήνη· τίποτε μέσα τους ή γύρω τους, το περιβάλλον ή η κατάστασή τους, δεν ήταν ειδυλλιακό. Και εμείς, ως γραφιάδες, τους νιώθαμε τόσο πολύ, που ταυτιζόμασταν μαζί τους. Με τους μαυραγορίτες και τα θύματα των μαυραγοριτών, με τους πρόσφυγες και όλους εκείνους που με τον έναν ή τον άλλον τρόπο έχασαν την πατρίδα τους, και βέβαια, πάνω απ’ όλα, με τη γενιά στην οποία ανήκαμε και το μεγαλύτερο μέρος της οποίας βρισκόταν σε μια ιδιαίτερη και ιδιότυπη κατάσταση: επέστρεφε στο σπίτι. Ήταν ο γυρισμός από τον πόλεμο, το τέλος του οποίου κανείς ακόμη δεν τολμούσε να πιστέψει.

(...)

Χρέος μας είναι να υπενθυμίζουμε ότι ο άνθρωπος δεν υπάρχει μονάχα για να τον διοικούν και πως οι καταστροφές στη δική μας εποχή δεν είναι μόνο εξωτερικής φύσης ούτε τόσο αμελητέες, ώστε να θεωρούμε πως μπορούν να ξεπεραστούν μέσα σε λίγα χρόνια.

Το όνομα του Ομήρου είναι άμεμπτο για ολόκληρο το δυτικό κόσμο. Ο Όμηρος λοιπόν είναι ο πατέρας του ευρωπαϊκού έπους, όμως αφηγείται τον τρωικό πόλεμο, την καταστροφή της Τροίας και την επιστροφή του Οδυσσέα: λογοτεχνία κι αυτή του πολέμου, των ερειπίων και του γυρισμού. Δεν έχουμε κανένα λόγο να ντρεπόμαστε γι’ αυτούς τους χαρακτηρισμούς."

Απόσπασμα από το 'μανιφέστο' της γερμανικής μεταπολεμικής γενιάς από τον Χάινριχ Μπελ, σε δική μας μετάφραση, στην Athens Books' Journal, τεύχος 74. Επιμέλεια αφιερώματος: Συμεών Σταμπουλού.