28/6/13

Στο άνθος της ζωής...















Βύρων Λεοντάρης


Κάτοχος, φυσικά, και ξένης γλώσσης,

είκοσι χρονών, με λεπτή κορμοστασιά,
μήνες και μήνες τρέχει για δουλειά.
"Δυστυχώς δεν εδόθησαν πιστώσεις..."

Πρόσωπα αγαπημένα, πρόσωπα χλωμά 
περηφάνειας γραμμές, μ' όλη την άλλη
δυστυχία σας στραμμένη από την άλλη
μην κλαίτε. Αύριο ξανά, αύριο ξανά...

Σκάλες, ουρές, ουρές λογής λογής
χαρτιά κι αιτήσει πάνω στις αιτήσεις.
Και να 'χεις τόσα, τόσα ν' αγαπήσεις, 
είκοσι χρόνων "στο άνθος της ζωής"... 

25/6/13

Ο άνθρωπος όσο φτηναίνει, τόσο και μεγαλώνουν τα παζάρια...


















Βύρων Λεοντάρης

Πριν από το "Τετέλεσται"

Τι φοβερό, όσοι πρώτα μ' άξια στέρνα
του κόσμου την τιμή και την τιμή τους
εδιαφεντεύαν, τώρα σε "μοντέρνα
διασκευή" να παίζουν την ψυχή τους

στης δυσωδίας τούς πάγκους και για πλήχτρα
να τρεμοψηλαφούν τρύπιες δεκάρες...
Πήχτρα τριγύρω η δυστυχία και πήχτρα
τα βογγητά, το πένθος κι οι κατάρες.

Λαχνοί στις μαύρες χούφτες του θανάτου
σειούμαστε κι όλη τρέμει η ανθρωπότης.
- Κι οι νεκροί ακόμα γίναν άνω κάτου·
ποιος είν' ο ήρωας τώρα; ποιος προδότης;

Ο άνθρωπος φτήνυνε κι όσο φτηναίνει,
τόσο και μεγαλώνουν τα παζάρια.
Ούτε οι ουρανοί δεν είναι πια ανοιγμένοι·
καταστροφής τούς κλείνουν μανιτάρια.

Πολιτισμοί και κόσμοι ολόγυρά μας
σαν κόκαλα νεκρών έχουν σκορπίσει
- κι ο Παρθενώνας μες στα βάσανά μας
σα θώρακας σκελέθρου έχει ξασπρίσει.

Τρίζει -πώς τρίζει!- ετούτος μας ο αιώνας,
σταυρός που έχουν επάνω του σταυρώσει
ένα παιδί γιγάντιο - και κυκλώνας
έχει το μέτωπό του στεφανώσει.

Με λόγχες και σπαθιά, τι καρτερείτε,
με σφουγγάρια στο ξίδι βουτημένα,
λεγεωνάριοι; Μάταια καρτερείτε·
δε θ' ακουστεί "Τετέλεσται" κανένα.

- Σήκω, της δικαιοσύνης άγριο αγέρι,
τα δεσμά, που μας σφίγγουν, τώρα σπάσ' τα!
Όχι ως το κόκαλο να φτάσει το μαχαίρι.
Πριν από το "Τετέλεσται" - ανάστα!

22/6/13

Είμαι φτωχός...

















Βύρων Λεοντάρης

Λησμονημένες χαραυγές ζητούν τα βλέφαρά σου
σε ντύνει ο ίσκιος της αγάπης μου χλωμός
δεν έχω χρώμα προσμονής – είμαι φτωχός
δεν έχω βήματα να 'ρθω στην άκρη της καρδιάς σου

Αγέρηδες από τα πεθαμένα χαμομήλια
χτυπούν την πόρτα που χαράζει ο λογισμός
το σχήμα του αποχωρισμού – είμαι φτωχός
δεν έχω ούτε μια χαρακιά ηδονής πάνω στα χείλια

Πίσω από τις αστέρινες της νύχτας χαραμάδες
κοιτάζω πάντα την αγάπη μοναχός
έχει το μέτωπο αυγινό – κι είμαι φτωχός
δεν έχω ένα παράθυρο να μην κοιτά στη λύπη

Έρχονται τα πουλιά από τη γωνιά της άρνησής σου
κι έτσι σκληρά μού κελαηδούν: που είναι ο λωτός;
Αχ, δεν μπορώ να σε ξεχάσω – είμαι φτωχός
δε θα 'χω χέρια δίχως την αφή της θύμησής σου

Θα 'μαι τυφλός μέσα στη λύπη δίχως τ' όραμά σου
χωρίς την πίκρα της φυγής σου πιο ορφανός
έχεις μια θάλασσα πλατιά – κι είμαι φτωχός
δεν έχω μήτε στάχτη να χαράξω τ' όνομά σου

Δεν θα 'χω σκέψη δίχως την ομίχλη απ' τ' όνειρό σου
κι ας μη με ξέρει διόλου ο ύπνος σου ο γλυκός
δεν έχω ελπίδα ζεστασιάς – είμαι φτωχός
της νιότης μου το σύννεφο λιώνει στο πρόσωπό σου

Χωρίς τη μοναξιά μου θα 'μουνα πιο μόνος
χωρίς τη σιωπή μου ακόμα πιο βουβός
γι' αυτό ποτέ μη ξαναρθείς – είμαι φτωχός
δε φτάνει και για σε ο μικρός κι απέραντός μου πόνος

Ούτε ένα αστέρι μακρινό δε θα 'χω να σου δώσω
ούτε πεφτάστερο μάς δίνει ο ουρανός
δεν έχω κλείσει την καρδιά – μα είμαι φτωχός
πού να 'βρω άλλο φθινόπωρο στα μάτια, να σου δώσω;

21/6/13

Μια "τελετουργία του φωτός"...



Μια «τελετουργία του φωτός»
Η μύηση σε μιαν άλλη Νεφελοκοκκυγία

«Όρνιθες»
Αριστοφάνη
ΔΗΠΕΘΕ Κρήτης
Αύγουστος 2012

            «Νυν υπέρ πάντων η σιαγών!»: μια πικρή αλήθεια που στο άκουσμά της ακόμη εξεγειρόμαστε και προστρέχουμε είτε σε υπεκφυγές είτε σε επιθέσεις είτε στην αναζήτηση αποδιοπομπαίων τράγων. Μα αν ο Πεισθέταιρος κι ο Ευελπίδης κατόρθωσαν να δώσουν σάρκα και οστά στην Νεφελοκοκκυγία, είναι ακριβώς επειδή προσδιόρισαν τα κακώς κείμενα της πόλης τους, κυρίως όμως επειδή τόλμησαν το επόμενο βήμα. Για να δούμε, εμείς θ’ ακολουθήσουμε το παράδειγμά τους, αλλάζοντας, αν όχι τα πάντα, τουλάχιστον όσα μαστίζουν τούτην τη χώρα μες στο χρόνο;

         
   Οι «Όρνιθες» του Αριστοφάνη πραγματεύονται μιαν ουτοπία, μιαν άλλην «Πολιτεία», με τη διαφορά πως αυτήν τη φορά, με πίστη στην ευέλπιδα φύση του ανθρώπου, αλλά και τις δυνατότητές του, αυτή πραγματώνεται και καθόλου στη σκιά δε μένει. Πεισθέταιρος κι Εύελπις, απηυδισμένοι απ’ τη διαβρωμένη πόλη τους και την κοινωνία της, αναζητούν αλλού έναν επί γης παράδεισο. Συναντώντας τον Έποπα εγκαταλείπουν το αρχικό τους ζητούμενο κι αποφασίζουν να ζήσουν στον ελεύθερο κόσμο των πουλιών, τα οποία και τους αποδέχονται. Μάλιστα, γοητευμένος, ο Πεισθέταιρος συλλαμβάνει το σχέδιο ίδρυσης της Νεφελοκοκκυγίας, της Πολιτείας των Πουλιών, που θ’ αποκαθιστούσε το χαμένο τους, πρότερο κλέος και θ’ αποδυνάμωνε τους Ολυμπίους. Ξεκινά λοιπόν η ανέγερση ενός γιγαντιαίου τείχους που σαν μαγνήτης έλκει πειρασμούς και κινδύνους: πρώτα θνητούς, αργότερα αθανάτους. Ο Πεισθέταιρος κατορθώνει να βουλώσει τ’ αφτιά του στις Σειρήνες και να μην επαναλάβει σφάλματα του παρελθόντος. Έτσι η Νεφολοκοκκυγία γίνεται πραγματικότητα και ο ίδιος άρχοντάς της.

            Οι «Όρνιθες» μπορεί να είχαν αποσπάσει το δεύτερο βραβείο στα Μεγάλα Διονύσια στα 414 π.Χ., αλλά και η παράσταση του ΔΗΠΕΘΕΚ το 2012 μ.Χ. δε θα υστερούσε σε διακρίσεις. Με τη διασκευή του κειμένου και τη σκηνοθεσία από τον Κακλέα, ο σημερινός θεατής αναρριγά, καθώς νιώθει το θεσμό της αριστοφανικής κωμωδίας ζωντανό, έπειτα ακόμη κι από χιλιάδες χρόνια. Η ροή του κειμένου, αρμονική κι αληθινά κωμική, δίχως ευφυολογικά πυροτεχνήματα, φρόντισε για μια ουσιαστική adaptation, μια καίρια ανάπλαση του έργου. Με τις τελευταίες διασκευές του ο Κακλέας αποδεικνύει πως, όταν η ανάγκη το καλεί, μπορεί να ορθώσει το σατιρικό συγγραφικό του ανάστημα ειλικρινώς, εξού κι επιτυχώς. Η σκηνοθεσία, ευφάνταστη και πλούσια, είχε ως αποτέλεσμα μια πληθωρική, πολυσύνθετη παράσταση: ένα μουσικοχορευτικό, θεατρικό δρώμενο, κάποτε ίσως υπερβολικό. Χαρακτηριστικό παράδειγμα η άχαρη έναρξη, με τους Ανθρώπους της Πόλεως α λα Matrix και το αγγλόφωνο τραγούδι της Anderson. Το κοινό την ξεχνά και την συγχωρεί απ’ τη στιγμή που οι δυο θνητοί αποκτούν φτερά, δίνοντας φτερά και στην παράσταση κι απογειώνοντάς την. Επίσης στην αρχή, ο θεατής διψά για όσα έπονται, η ουσιαστική ωστόσο έναρξη της παράστασης ανακόπτεται και καθυστερεί από χορογραφίες που, ναι μεν αποτυπώνουν και συμβολίζουν την ελαφρότητα της πτήσης, αλλά «παραφορτώνουν» το δρώμενο. Μεγάλο πλεονέκτημα συνιστούσε η διάδραση με το κοινό και κυρίως το παιχνίδι με τα παιδιά -αποκορύφωμα μιας ρομαντικής παράστασης-, που τους μαθαίνει ν’ αγαπούν το θέατρο. Ευφυές και το φτερωτό alter ego των δύο πρωταγωνιστών. Όσο για εμάς, στο χέρι μας είναι να πλησιάσουμε το δικό μας.

            Απολύτως ανάλογα με τη σκηνοθεσία, η μουσική και τα κοστούμια. Η μουσική, για να είμαστε ακριβοδίκαιοι, δεν ήταν του Χατζιδάκι. Τραγούδια και μελωδίες του ενσωματώθηκαν ομαλά και καλαίσθητα κι ερμηνεύτηκαν επί σκηνής, ωστόσο συμπαρατάσσονταν με άλλες μουσικές, έως και ήχους ραπ. Η αναπαραγωγή από ηχεία κάποιων χορικών απ’ την παράσταση του Κουν, ακύρωνε -όσο διαρκούσε- τον χορό του 2012. Τα κοστούμια των Μαργαρίτη και Παντελιδάκη απέδωσαν σ’ αυτό το στοιχείο αναπαράστασης τη σπουδαιότητα που του αρμόζει κι απέδειξαν το εκφραστικό φορτίο και μιας μοντερνιστικής ακόμη ματιάς. Στη συγκεκριμένη παράσταση το ονειρικό παντρευόταν επιτυχώς με το κλασικό και το μοντέρνο, σε μια “funky”, πέρα απ’ την καθιερωμένη (φτερωτή) άποψη. Ηχηρή παραφωνία ωστόσο, το δεύτερο κοστούμι της Αηδόνας που συνέχεε την «ύφανση των αναπαίστων» με χορό της κοιλιάς. Όσο για τα συμβολικά σκηνικά του Παντελιδάκη, έδιναν το σωστό φόντο. Η επιρροή απ’ την αισθητική των κόμικς, έντονη. Αυτή η λαοκόντεια θεϊκή τριανδρία...!

           
Οι ηθοποιοί, με το υποκριτικό τους εκτόπισμα, συνιστούσαν βασικό λόγο για να παρακολουθήσει κανείς τη συγκεκριμένη παράσταση. Επανειλημμένα βρεθήκαμε ν’ αναρωτιόμαστε ποιος απ’ όλους είναι τελικά ο «πρωταγωνιστής» της! Ερώτημα, βεβαίως, ρητορικό. Δύο σχεδόν χρόνια νωρίτερα είχαμε επισημάνει για τον Παπασπηλιόπουλο πως πρόκειται για «πολλά υποσχόμενο ηθοποιό». Χαιρόμαστε στη διαπίστωση πως συν τω χρόνω μάς χαρίζει απλόχερα, εδώ με τη γνήσια κωμική του φλέβα ως Ευελπίδης, όσα μας έχει υποσχεθεί. Ο Χαραλαμπόπουλος (Βασίλης κι όχι Βαγγέλης!), ως Πεισθέταιρος, μας εξέθεσε εκ νέου την αποδεδειγμένη υποκριτική του ποιότητα. Ο Αγαθοκλέους, ως Τροχίλος και Ποιητής, ο Χρυσοστόμου, ως Αρχιτέκτων και Προμηθέας, ο Πατσίκας, ως Ιερέας, και η Οικονόμου, ως Ίρις, κυριολεκτικά συν-πρωταγωνιστούσαν. Η διανομή των ρόλων εύστοχη!

            Τα τελευταία δυο χρόνια το ΔΗΠΕΘΕΚ έχει πραγματοποιήσει καλλιτεχνικό άλμα, ανεβάζοντας τον αισθητικό πήχυ πολύ ψηλά. Με την «ιδιοτέλεια» και τον προβληματισμό του συνειδητοποιημένου θεατή –πρώτ’ απ’ όλα–, όχι απλώς ευχόμαστε από καρδιάς, αλλά και προσδοκούμε, μια καλή καλλιτεχνική συνέχεια.


Έλενα Σταγκουράκη
Αθήνα, 29.08.2012


Πρώτη δημοσίευση: Περιοδικό "Νέα ευθύνη", τεύχος 14.


19/6/13

Άθλιες εφευρέσεις...
















Πολυκατοικίες

Των εργολάβων άθλιες εφευρέσεις
εσείς, οι λυπηρές πολυ-οικίες,
στοιβάζετε εντός σας ηλικίες
κι ένα σωρό τις ηχηρές διαθέσεις.

Τι μένει τάχατες κρυφό εντός σας;
Ο ύπνος όχι, μα κι ο ξύπνιος ούτε
και πόσο μάλλον που όλα τα ακούτε,
και λάλημα εντέρου και της γλώσσας

τα στρογγυλά φωνήεντα και τόνους,
του λάρυγγα τις χίλιες δυο συσπάσεις,
μα και ποδιών τα βήματα και στάσεις,
για να μην πω για ηδονές και πόνους...

Πού να τον βρω από σας τον γλιτωμό μου
και τη λερή σας τόση αδιακρισία!,
στην πόλη όπου έχει σημασία
το μέγα κέρδος, σε διαστάσεις τρόμου.



Έλενα Σταγκουράκη

16/6/13

Αλίμονό σου...















Βύρων Λεοντάρης

Λεηλασία

Αλίμονό σου, όταν αρχίσεις να ξεκόβεις απ' τον πόνο του αδερφού σου,
κι απογυρνάς το βλέμμα από πληγές, που σε φωνάζουν
κι εξοικειώνεσαι με τη ζωή που ζουν τα τέρατα,
κι αρχίζει το ασυμβίβαστο να συμβιβάζεται
και το απαράδεχτο να μοιάζει βολικό
κι αρχίζει η αλήθεια μέσα σου να σώνεται και να 'ρχεται το ψέμα
σιγά σιγά,
όπως η μέρα γίνεται σκοτάδι,
όπως το καλοκαίρι γίνεται χειμώνας.
Αλίμονό σου, όταν το δύσκολο σού γίνει βαρετό
κι αβέρτα ρίχνεις δίκιο στους αδίκους κι αρχινάς ν' ανακαλύπτεις
σοφίες κι ομορφιές μες στα ξεράσματα της πλήξης,
ιδανικά μες στο βυθό της αηδίας
και λες, και λες, και λες...
Όταν πια δε σου φαίνονται και τόσο δύσκολα πράγματα
η ζωή, ο έρωτας, ο ύπνος,
όταν τριγύρω μαχαιρώνουνε τη Νύχτα
κι οι λόφοι στηθοδέρνονται,
όταν παχύνουνε τα χείλια σου τόσο πολύ, που να μπορούν να πουν: "Κατέστην ευτυχής", αλίμονό σου.

Γιατί όλοι αυτοί, που σε τριγύριζαν,
γιατί όλοι αυτοί που πριν σε χάιδευαν,
άλλα γυρεύουν τώρα, άλλα απαιτούν
-τώρα σε θέλουν τέλεια δικό τους.
 Γιατί αυτοί, που απ' την αρχή καλά τους ήξερες,
τώρα περνούν τα σύνορα,
γιατί η λεηλασία σου άρχισε - και τώρα τι θα κάνεις, τι θα κάνεις,
τώρα, που πια δε μένει παρά ένα βήμα ακόμα μοναχά, για να συρθείς και να συνάψεις
τη "συμμαχία" που σου ζητούν,
την τρομερή κι επαίσχυντη και μάταιη συμμαχία με το θάνατο;

13/6/13

Νεροποντή...























Νεροποντή

Πέσε, εξαγνιστική βροχή,
σαν αλύπητο νερού μαστίγιο
μια πληγή να πλύνεις στο επίγειο
σώμα που δεν έχει αντοχή,

άλλο να μη νιώθει υποζύγιο
της φωτιάς του
γίνε καταφύγιο.


Έλενα Σταγκουράκη

10/6/13

Είσαι μόνος, το ίδιο κι εγώ...















Idea Vilariño 
 
Είσαι μόνος, το ίδιο κι εγώ…

Είσαι μόνος, το ίδιο κι εγώ.
Εγώ δεν αγγίζω τη ζωή σου, τη μοναξιά σου, το μέτωπό σου,
εγώ δεν είμαι στις νύχτες σου παρά λίμνη, ποτό,
τίποτα περισσότερο από μια λίμνη βαθειά
από όπου να πιεις μπορείς και με τα μάτια κλειστά ακόμη,
ξεχασμένος.
Για ’σένα είμαι σαν ένα ακόμη σκοτάδι, άλλη μια νύχτα,
προκαταβολή θανάτου
που φτάνει μια μέρα, κρύα, κι ο άνθρωπος περιμένει, αναμένει,
και φτάνει, κι εκείνος παραδίνεται στη νύχτα, σε ένα στόμα,
κι η απόλυτη η λήθη τον τυφλώνει, τον εξοντώνει.

Δίχως όρια η νύχτα,
ξάγρυπνη, καθάρια, μόνη,
αποζητά τον έρωτα, άγγελο της κάθε πράξης...

Μόνος είσαι, το ίδιο κι εγώ.
Εκστατικός, διάφανος, ουράνιος, ψυχανεμισμένος,
αφέσου στη στιγμή.


Μετάφραση: Έλενα Σταγκουράκη

****************************
 
Estás solo, lo mismo...

Estás solo, lo mismo.
Yo no toco tu vida, tu soledad, tu frente,
yo no soy en tu noche más que un lago, una copa,
más que un profundo lago,
en que puedes beber aún cerrados los ojos,
olvidado.
soy para ti como otra oscuridad, otra noche,
anticipo de la muerte,
lo que llega en el día frío el hombre espera, aguarda,
y llega y él se entrega a la noche, a una boca,
y el olvido total lo ciega y lo anonada.

Sin límites la noche,
pura, despierta, sola,
solícita al amor, ángel de todo gesto…

Estás solo, lo mismo.
Ebrio, lúcido, azul, olvidado del alma,
concédete a la hora. 


Πρώτη δημοσίευση: Περιοδικό Poeticanet, τεύχος 11 (Δεκέμβριος 2009)

6/6/13

"Άγνωστη"...


Για όσους εξακολουθούν να μην καταλαβαίνουν τι συμβαίνει:

Όσα γίνονται με την ιδιότητα της εκπροσώπου του MPI, 
γίνονται χάριν του ενός αυτού σταυρού στη δεύτερη σειρά δεξιά
 (και τόσων άλλων παρόμοιων),
  για τη γυναίκα που εντοπίστηκε πολύ αργά 
στην πόλη Χουάρες, 
προκειμένου ο σταυρός να φέρει το δικό της πραγματικό όνομα 
 αντί για τη λέξη
"Άγνωστη"...

Ε.Σ.

*** 

To those who go on without understanding:...

Whatever I do as a representative of the MPI movement
is due to this one cross at the right end of the second line
(and so many similar ones)
corresponding to a woman who was found too late 
in the City of Juárez
so as for the cross to carry her real name 
rather than the word
"unrecognizable".

E.S.