Υστερογραφικώς 3...

Μανόλης Αναγνωστάκης



Ο μύθος της διαρκούς προόδου

**

Τόση κακότητα εν ονόματι του ανθρωπισμού!

**

Τώρα πια στην Τέχνη όχι μεγέθη - απλώς αποχρώσεις.

**

Όμως γιατί αυτός ο κόμπος εδώ στο στήθος...

**

Οι επαγγελματίες πεπειραμένοι.

**

Όμως ποτέ δε θα μου εξηγήσεις το πώς και το γιατί.

**

Πόσα άλλα κρυμμένα βαθιά...

Υστερογραφικώς 2...

Μανόλης Αναγνωστάκης



Δεν έφταιγεν ο ίδιος. Τόσος ήτανε.

**

Αγαπούσε ακόμη και τον αριθμό του τηλεφώνου της.

**

Το ιδανικό κάθε επανάστασης: το μέτριο, ήσυχο, ειρηνικό παρόν, το ανώφελο μέλλον.

**

Δυο κατηγορίες πάντα: οι δρώντες και οι θεατές.

**

Ζήσαμε, εννοούν γλεντήσαμε.

Υστερογραφικώς...

Μανόλης Αναγνωστάκης


Τα φτωχόπαιδα που έγιναν αφεντικά.

**

Έρωτας: όσο υπάρχουν το άγνωστο και οι αυταπάτες.

**

Όλοι κομπλεξικοί με το ήθος.

**

Όλα συναισθηματικά -λες δεν το ξέρω.

**

Κάπου ανάμεσα στο αξιοπρεπές μελό και στο φτηνό πάθος.

Δεν είναι κάτι απ' το κορμί σου...

Jaime Sabines

Δεν είναι κάτι απ’ το κορμί σου,
ούτε το δέρμα σου, ούτε τα μάτια σου, ούτε η κοιλιά σου,
ούτε αυτό το μέρος το κρυφό που γνωρίζουμε οι δυο μας,
τάφρος του θανάτου μας και της ταφής μας τέλος.
Δεν είναι το στόμα σου –το στόμα σου
που είναι ίδιο με το φύλο σου–,
ούτε το σμίξιμο στα στήθη σου,
ούτε ο ώμος σου, γλυκύτατα απαλός,
ούτε ο αφαλός σου, απ’ όπου πίνω.
Ούτε είναι οι μηροί σου, σκληροί σαν και τη μέρα,
ούτε τα γόνατά σου από αλάβαστρο στη φωτιά,
ούτε τα πέλματά σου, ματωμένα και μικροσκοπικά,
ούτε η μυρωδιά ούτε τα μαλλιά σου.
Δεν είναι το βλέμμα σου –τι θα πει βλέμμα;–
θλιμμένο φως ξεστρατισμένο, γαλήνη δίχως κάτοχο,
ούτε το άλμπουμ της ακοής σου, ούτε οι φωνές σου,
ούτε οι κύκλοι που ο ύπνος σού αφήνει.
Ούτε είναι και η γλώσσα σου, γλώσσα οχιάς,
βέλος από σφήκες στον τυφλό άερα,
ούτε η ζεστή υγρασία της ασφυξίας σου
που το φιλί σου συγκρατεί.
Δεν είναι τίποτε απ’ το κορμί σου,
ούτε μια ίνα, ούτε ένα πέταλο,
ούτε μια στάλα, ούτε ένας σπόρος, ούτε καν μια στιγμή.

Είναι μονάχα αυτό το μέρος όπου υπήρξες:
αυτά τα δυο μου μπράτσα τα ναρκωμένα.


Μτφρ: Έλενα Σταγκουράκη


Πρώτη δημοσίευση: Aφιέρωμα στην ερωτική ποίηση του Χάιμε Σαμπίνες στο 14ο τεύχος του περιοδικού Poetix.

18/11


Μέρα και η σημερινή
Πάντα να τη θυμάμαι
και πάντα να πρέπει
να προσποιούμαι τάχα
πως την ξεχνώ.


Έλενα Σταγκουράκη 

Κάψε με...

Idea Vilariño

Η ΜΕΤΑΦΟΡΑ

Κάψε με
εἶπα
καὶ πρόσταξα
κάψε με
καὶ ϕέρω
θὰ ϕέρω
–τώρα καὶ γιὰ πάντα–
τοῦτο τὸ σημάδι
τὸ σημάδι σου
τὴ μεταϕορά.

Μτφρ: Έλενα Σταγκουράκη

Από την υπό έκδοση ανθολογία "Το άνθος της στάχτης".

Η Μαριάννα Κάλμπαρη στο Θέατρο Τέχνης - Νέο Πλανόδιον 3

"Όταν ανακοινώθηκε η διαδοχή του Διαγόρα Χρονόπουλου από την Μαριάννα Κάλμπαρη στο Θέατρο Τέχνης από τη χειμερινή περίοδο 2014-2015, υποδεχτήκαμε το μαντάτο ομολογουμένως με χαρά και περιέργεια. Χαρά, καθώς τα ηνία του ιστορικού θεάτρου θα έπαιρνε μία γυναίκα σε έναν χώρο -όπως και τόσοι άλλοι- ανδροκρατούμενο, και περιέργεια καθώς αναρωτιόμασταν (κρυφά το λαχταρούσαμε) αν η νέα καλλιτεχνική διευθύντρια θα κατάφερνε να φέρει στη συγκεκριμένη σκηνή, πέρα από άρωμα γυναίκας, και έναν αέρα ανανέωσης. Παρακολουθήσαμε λοιπόν στενά τα θεατρικά πεπραγμάνα της πρώτης θεατρικής περιόδου επί Κάλμπαρη, προκειμένου να καταλήξουμε σε μια γενική αποτίμηση." (...)

"Περί φύσεως", "Το θηρίο στη ζούγκλα", "Με τα δόντια", "Το νησί των σκλάβων", "Ιμμάνουελ Κάντ", Λένα Κιτσοπούλου, "Το τρελό αίμα", "Οι αδερφοί Καραμάζωφ": Η Μαριάννα Κάλμπαρη στο Θέατρο Τέχνης.

Από την Έλενα Σταγκουράκη, στο Νέο Πλανόδιον, τεύχος 3, που κυκλοφορεί.

Νέο Πλανόδιον, τεύχος 3...

ΝΕΟ ΠΛΑΝΟΔΙΟΝ, τχ. 3, καλοκαίρι 2015, σ. 264

«Από πού ζει το φιλελεύθερο κράτος;» ρωτούσε το 1964, ο Γερμανός φιλόσοφος του Δικαίου και συνταγματικός δικαστής Ερνστ-Βόλφγκανγκ Μπαικενφαίρντε. Έχοντας διαμέσου της εκκοσμίκευσης αποκοπεί από τις θρησκευτικές και πνευματικές του ρίζες, η ελευθερία που επαγγέλλεται στηρίζεται μήπως σε μια φυσική ηθική; Ή απλώς και μόνο εξαγοράζει τη νομιμοφροσύνη των πολιτών του εγγυούμενο την βιοτική τους ευδαιμονία; Και τι γίνεται αν η εγγύηση αυτή καταπέσει; Χωρίς δικές του εγγενείς συνεκτικές δυνάμεις, «το φιλελεύθερο, δημοκρατικό και ἐκκοσμικευμένο κράτος ζει από προϋποθέσεις που αυτό το ίδιο δεν είναι σε θέση να εγγυηθεί.»

Με αφετηρία την κλασσική μελέτη του Μπαικενφαίρντε, και τίτλο "Φιλελευθερισμός και Δύση - Τα όρια της ελευθερίας", το "Θέμα" του ΝΠ3 περιλαμβάνει κείμενα με τοποθετήσεις που διαδραμάτισαν σημαντικό ρόλο στον διεθνή διάλογο για το παρόν και το μέλλον των φιλελεύθερων ιδεών. Τέτοια είναι προ πάντων η πολύκροτη πολεμική του Γερμανού πεζογράφου και δραματουργού Μπότο Στράους κατά των φιλελεύθερων διανοουμένων και της ηγεμονίας τους στη δημόσια σφαίρα. Αλλά και η διαπίστωση στην οποία καταλήγει ο διαπρεπής Σκώτος φιλόσοφος Άλασνταιρ ΜακΙντάυρ: «Το πρυτανεύον αγαθόν του φιλελευθερισμού δεν είναι τίποτε άλλο από τη αναπαραγωγή της φιλελεύθερης κοινωνικής και πολιτικής τάξης.» Ο Αμερικανός στοχαστής Μαρκ Λίλλα κάνοντας διάκριση μεταξύ φιλελευθερισμού και ελευθεριασμού, καταδεικνύει νηφάλια τα όρια της ύβρεως στα οποία οι ακραίες επιδιώξεις του τελευταίου προσκόπτουν, ενώ ο επίσης Αμερικανός Ρίτσαρντ Ρόρτυ, αναζητώντας τον συνεκτικό δεσμό των ποικίλων ρευμάτων του φιλελευθερισμού σήμερα θέτει το ερώτημα των θεμελίων – μήπως αυτά πρέπει να αναζητηθούν όχι στην κοινότητα των απόψεων αλλά στη συμπόνια, στην συναισθηματική μετοχή στα πάθη του άλλου;

Το "Θέμα" του ΝΠ3 συμπληρώνουν συνεισφορές τεσσάρων Ελλήνων συγγραφέων. Ο Νικόλας Σεβαστάκης ανασκοπεί τη "ριζική κριτική" που δέχεται ο φιλελευθερισμός σήμερα και επισημαίνει τους κινδύνους και τις υπερβολές της, ιδίως υπό συνθήκες κρίσεως. Ο Κώστας Χατζηαντωνίου ανατρέχει στην ιστορία και το πολιτικό πρόγραμμα ενός εγχώριου "ελληνικού φιλελευθερισμού", διακριτού εννοιολογικά από τον Δυτικό. Ο Σωτήρης Μητραλέξης συζητά τις σχέσεις του φιλελευθερισμού με τον συντηρητισμό. Τέλος, στην εφ' όλης της ύλης συνέντευξη που μας παραχώρησε, ο Νίκος Δήμου, από τους συνεπέστερους προμάχους του φιλελευθερισμού στην Ελλάδα, ανατρέχει στην προσωπική του διαδρομή και φωτίζει πλευρές της σκέψης του. 

Ακόμη, στο ΝΠ3:

– Μια εκτενής ανθολόγηση από τα σατιρικά ποιήματα του Γιάννη Μπελεσιώτη, του γνωστού και δημοφιλούς από το Διαδίκτυο "Στιχάκια". Ο Γιώργος Πινακούλας στο "Επίμετρο" μας συστήνει μια εντελώς ιδιαίτερη φωνή, έναν ευφυέστατο γελοιογράφο της πραγματικότητας και ανανεωτή της ελληνικής σάτιρας.

– Ο Γιώργος Βαρθαλίτης μεταφράζει στη γλώσσα μας ένα από τα πιο πρωτότυπα δοκίμια του Ούγκο φον Χόφμαννσταλ, τον "Διάλογο για τους χαρακτήρες στο δράμα και το μυθιστόρημα", όπου ο κύριος διαλεγόμενος δεν είναι άλλος από τον Ονορέ ντε Μπαλζάκ. 

– Ο Κώστας Κουτσουρέλης στον "Θρίαμβο της Κικής Δημουλά", ένα εφ’ όλης της ύλης δοκίμιο για την κορυφαία ποιήτρια, γράφει για το έργο της αλλά και για τις ενστάσεις που μερίδα της κριτικής επιμένει να προβάλλει εναντίον της.

– Οι Γιάννης Καλιόρης, Φώτης Τερζάκης, Κώστας Δεσποινιάδης, Κωνσταντίνος Πουλής και Λεωνίδας Σταματελόπουλος αντιλέγουν πάνω στα ζητήματα του ολοκληρωτισμού και της τρομοκρατίας σε συνέχεια της συζήτησης που ξεκίνησαν οι δύο τελευταίοι και ο Νικόλας Σεβαστάκης στο προηγούμενο τεύχος. 

– Ο Παναγιώτης Αριστοτελίδης με αφετηρία του τη ζωή και τη λογοτεχνία πραγματεύεται δοκιμιακά τη "Μυθολογία του ξενοδοχείου".

Από τη σύγχρονη ελληνική λογοτεχνία, στο ΝΠ3 περιέχεται το διήγημα του Σπύρου Τζουβέλη "Το κινητό". Στις μόνιμες στήλες, ο Σπύρος Ν. Παππάς παρουσιάζει τρία άγνωστα μικροϊστορικά τεκμήρια από το ταραγμένο 1944· ο Χανς Μάγκνους Εντσενσμπέργκερ και ο Ιγουασάκι Γιαταρό, καθένας με τον τρόπο του, σατιρογραφούν· ο Σωτήρης Γουνελάς με αφορμή το "Θέμα" του προηγούμενου τεύχους μας αναρωτιέται "Ανάθεμα στην ποίηση;"· ο Νίκος Γρυπονησιώτης ξαναδιαβάζει τον Ιούλιο Βερν σε παλιές μεταφράσεις· ο Γιώργος Βαρθαλίτης σ’ ένα φιλολογικό εύρημα που θα συζητηθεί φέρνει στο φως τις πηγές ενός γνωστού διηγήματος του Εμμ. Ροΐδη και ο ταξιδιογράφος Γιώργος Βέης περιηγείται την ινδική υποήπειρο. Στη στήλη του θεάτρου η Έλενα Σταγκουράκη αποτιμά το πρώτο έτος της θητείας της Μαριάννας Κάλμπαρη στο Θέατρο Τέχνης ενώ οι Ν.Δ. Τριανταφυλλόπουλος, π. Ευάγγελος Γκανάς, Ειρήνη Γιαννάκη, ο Νίκος Καλαποθάκος και Κωνσταντίνος Πουλής κρίνουν την πρόσφατη βιβλιοπαραγωγή.

ΝΕΟ ΠΛΑΝΟΔΙΟΝ
Ιδέες. Κριτική. Λογοτεχνία.
εξαμηνιαία επιθεώρηση
τ. 3 | καλοκαίρι-φθινόπωρο 2015

neoplanodion@gmail.com

www.neoplanodion.gr www.facebook.com/NeoPlanodion

Κεντρική διάθεση: Σπύρος Μαρίνης και Σία Ο.Ε., Σόλωνος 76, 106 80 Αθήνα, τηλ. 210 3648170, 210 3648197, φαξ 210 3648033

Τη σιωπή πληθαίνω για να σε χωρά...

Βύρων Λεοντάρης

Καντάδα στον ανοιχτό ουρανό


Τα πουλιά στον ουρανό
έχουνε νυχτέρι
και, σα να 'σαι αστέρι,
νά σε καρτερώ.

Στο μαντίλι κόμπο αργά
τους λυγμούς μου δένω,
τη σιωπή πληθαίνω
για να σε χωρά.

Μπλέχτηκα μες στου φωτός
τις ανεμοσκάλες,
τα κλωνιά κρεμάλες
κάνει ο πυρετός.

Κόλλησε η μορφή σου αχνός
στους βολβούς μου απάνω
κι ως πάω να τη βγάνω
ξεκολλάω το φως.

Με φλογίζει η αγρυπνιά,
η κούραση με σβήνει,
η μοναξιά με κρίνει
και δε με σχωρνά.

Η παλιά πληγή πονεί,
τη φωνή όμως πνίγω
- πάλι δε θα φύγω.
Κλείνουν οι ουρανοί.

 

Αυτός είν' ο αιώνας ο κακός...

Βύρων Λεοντάρης

ΙΙ

Δεν είναι τώρα η εποχή των ξάστερων αγώνων,
δεν έχει τώρα αλώνια μαρμαρένια η γη,
για να παλεύουνε τα παλικάρια εκεί μ' έναν λεβέντη χάρο.
Τώρα η ζωή τσακίζεται σε σκοτεινές κακοτοπιές
και πνέει τριγύρω η παγερή ανάσα της ενέδρας.
Αυτός είν' ο αιώνας ο κακός, ο αιώνας της παγάνας.
Ποτέ δεν είδαν οι άνθρωποι πιο επίβουλο, πιο γλιστερό και πιο μπαμπέση θάνατο.
Για όλα τα μάτια και τα στόματα στηθήκανε παγίδες,
για όλα τα όνειρα θηλιές,
- τα πόδια και τα νιάτα μας φυραίνουν κάθε βράδυ δαγκωμένα απ' τα ρολά των μαγαζιών.

Αυτός είν' ο αιώνας ο κακός, ο αιώνας της ορθοστασίας.
Ανεβοκατεβαίνω σκάλες όλη μέρα,
χτυπούν της προσβολής οι πόρτες πάνω μου καθώς φτερούγες όρνιων,
ένα χορτάτο φως μού κλοτσάει τα μάτια,
με τσούζει ο ιδρώτας και με τρελαίνει
ο θόρυβος της τρομερής λεηλασίας του Ανθρώπου.

Αυτός είν' ο αιώνας με τα κόκκινα τα μάτια,
αυτός είν' ο αιώνας ο φονιάς, των προγραφών ο αιώνας.
Σαν αετοί περήφανοι που στης ελευθερίας
το κάλεσμα, τανύζουν τα φτερά
κι εκεί, στον πιο πλατύ κυματισμό της τόλμης
τα βόλια της κακίας τούς βρίσκουν
και τυφλώνεται από ματωμένα φτερά έντρομος ο άνεμος
και ζαλίζεται γύρω το στερέωμα, 
έτσι, στην πιο γενναία τους ορμή,
χάνονται οι άξιοι.
Αυτός είν' ο αιώνας ο τρελός, των εξευτελισμών ο αιώνας.
Στα παιδάκια μοιράσαν σημαιούλες,
τα σχολεία δοθήκανε στους λόχους,
τα πάρκα στις μασέλες του ιππικού.
Οι κοπέλες του δειλινού γυρνάνε και ξαναγυρνάν πίσω το πρόσωπο.
Ποιος είν' αυτός που ακολουθεί;
Ποια βήματα είν' αυτά, που θα προλάβουνε το καρδιοχτύπι τους,
ποια δάχτυλα θα κυνηγήσουν τους σφυγμούς τους στις γαλάζιες φυλλωσιές,
ποια χείλη θ' ανταμώσουνε τα χείλη τους στις ζαλισμένες τις ροδιές;
Οι κοπέλες του δειλινού γυρνάνε και ξαναγυρνάν' πίσω το πρόσωπο.
Ποιος είν' αυτός που ακολουθεί; - Κανείς δεν είναι.
Φυλλορροούν τα βήματα της ευτυχίας στη σκόνη,
η έρημος κι η νύχτα γδέρνουνε τα μάτια τους.

Ω, διαμελισμένες πολιτείες, ώς πότε
θα τρέμετε μέσα στους λερωμένους επίδεσμους των δρόμων σας,
ώς πότε θα περνούν φορεία μούσκεμα απ' τον πόνο,
ώς πότε τ' άγρια πένθη κι οι κηδείες,
ώς πότε θα βουλιάζουνε τα πρόσωπά μας
στη σκοτεινή γυαλάδα των φερέτρων,
ώς πότε οι νεκρικές πομπές και τα βαριά, τρομαχτικά στεφάνια,
απ' όπου πέφτει πότε πότε ένα γαρίφαλο,
που το πατάνε - που είναι 
σπασμένο πρόσωπο παιδιού πάνω στην άσφαλτο;
Αυτός είν' ο αιώνας των κατατρεγμών, ο αιώνας της δοκιμασίας.
Αιχαμαλωσίες, ξεριζωμοί, μετακινήσεις πληθυσμών...
Μα εσείς, λουλούδια των καταστροφών,
πληγές που λαμπαδιάζετε μες στο απέραντο ρίγος,
πρόσωπα ανασκαμμένα απ' της φοβέρας την κραυγή,
σεις πέστε, πόσο δύσκολα μεταμορφώνονται τα βάσανα σε ελπίδες
και πόσο δύσκολα χαράζει το χαμόγελο στο πρόσωπο της γης,
σεις, ματωμένες δαχτυλιές της λαβωμένης νιότης
στους κλονισμένους τοίχους των πολιτειών,
εσείς μιλήστε στις γενιές, σεις πέστε,
πώς άντεξε η αγάπη μας σε τέτοια θύελλα μίσους.