"Ελένη"
του Ευριπίδη,
σκην. Δημ. Καραντζάς,
2014
**********************************************************
"Ωχ, Χριστέ μου", "είναι στενάχωρο", "εντάξει πλάκα είχε, αλλά κουραστικό πια" είναι λίγοι μόνο από τους αναστεναγμούς που ακούσαμε από όσους δεν εγκατέλειψαν το χώρο Δ στην Πειραιώς 260 πριν το πέρας της παράστασης. Η κινητικότητα και η ανησυχία του κοινού (πρωτόφαντη σε τέτοιο βαθμό) συναγωνίζονταν εκείνες της ορχήστρας, σε μια αυθόρμητη και αθέλητη διαδραστικότητα αποχωρήσεων και πτώσεων αντικειμένων. "Ελένη" του Καραντζά και "Προμηθέας δεσμώτης" του Λυγίζου (και όχι του Ευρυπίδη και του Αισχύλου αντίστοιχα) παραστάσεις αδερφές, και μάλιστα δίδυμες. Χαρακτηριστικά τους γνωρίσματα, ένα θέατρο σωματικό με έντονη κίνηση και κινητικότητα, η πολυπροσωπία (πολυδιάσπαση) των χαρακτήρων, η λιτότητα των σκηνικών, η συνάφεια των κοστουμιών, η επανάληψη συλλαβών και λέξεων (περισσότερο έντονο στον Λυγίζο), η ανταλλαγή φύλων όπου άνδρες ερμηνεύουν γυναικείους ρόλους και αντίστροφα, η επιρροή από καρτούν. Με άλλα λόγια, ένα θέατρο πειραματικό. Και μάλιστα, έντονα ή και ακραία πειραματικό, αν και εφόσον ο πειραματισμός γνωρίζει όρια, σίγουρα πάντως αφόρητα κουραστικό. Η κάποτε ταυτόχρονη ομιλία απνευστί 9 ατόμων ως Ελένη δυσχεραίνει την παρακολούθηση του κειμένου, αν και όταν οι λέξεις ακούγονται καν, τα κωμικά στιγμιότυπα υπνομεύουν το έργο (υποτίθεται μια τραγωδία) και οι χαρακτήρες συνιστούν καρικατούρες των ηρώων. Ο σκηνοθέτης ενδιαφέρεται ξεκάθαρα για το πώς παρά για το τι, με αποτέλεσμα την άκρατη μανιέρα. Ερμηνευτικά ξεχωρίσαμε τους Δημήτρη Σαμόλη και Θύμιο Κούκιο. Α ναι! Και η υπόθεση: Η Ελένη, η πραγματική και όχι το είδωλό της που βρισκόταν στην Τροία και για το οποίο έγινε ο τρωικός πόλεμος, βρίσκεται στην Αίγυπτο, όπου τη συναντά ο Μενέλαος και από όπου, μετά από πολλά εμπόδια, καταφέρνει να την πάρει και να φύγει μακριά. Γι' αυτό όμως θα μιλήσουμε όταν δούμε την "Ελένη" του Ευριπίδη και όχι την "Ελένη" του Καραντζά, ο οποίος μάλιστα διαπίστωσε ό,τι ελάχιστοι ή και κανείς άλλος: πως "στην ουσία, το κατασκεύασμα του ποιητή 'πάσχει'".
**********************************************************
"Ωχ, Χριστέ μου", "είναι στενάχωρο", "εντάξει πλάκα είχε, αλλά κουραστικό πια" είναι λίγοι μόνο από τους αναστεναγμούς που ακούσαμε από όσους δεν εγκατέλειψαν το χώρο Δ στην Πειραιώς 260 πριν το πέρας της παράστασης. Η κινητικότητα και η ανησυχία του κοινού (πρωτόφαντη σε τέτοιο βαθμό) συναγωνίζονταν εκείνες της ορχήστρας, σε μια αυθόρμητη και αθέλητη διαδραστικότητα αποχωρήσεων και πτώσεων αντικειμένων. "Ελένη" του Καραντζά και "Προμηθέας δεσμώτης" του Λυγίζου (και όχι του Ευρυπίδη και του Αισχύλου αντίστοιχα) παραστάσεις αδερφές, και μάλιστα δίδυμες. Χαρακτηριστικά τους γνωρίσματα, ένα θέατρο σωματικό με έντονη κίνηση και κινητικότητα, η πολυπροσωπία (πολυδιάσπαση) των χαρακτήρων, η λιτότητα των σκηνικών, η συνάφεια των κοστουμιών, η επανάληψη συλλαβών και λέξεων (περισσότερο έντονο στον Λυγίζο), η ανταλλαγή φύλων όπου άνδρες ερμηνεύουν γυναικείους ρόλους και αντίστροφα, η επιρροή από καρτούν. Με άλλα λόγια, ένα θέατρο πειραματικό. Και μάλιστα, έντονα ή και ακραία πειραματικό, αν και εφόσον ο πειραματισμός γνωρίζει όρια, σίγουρα πάντως αφόρητα κουραστικό. Η κάποτε ταυτόχρονη ομιλία απνευστί 9 ατόμων ως Ελένη δυσχεραίνει την παρακολούθηση του κειμένου, αν και όταν οι λέξεις ακούγονται καν, τα κωμικά στιγμιότυπα υπνομεύουν το έργο (υποτίθεται μια τραγωδία) και οι χαρακτήρες συνιστούν καρικατούρες των ηρώων. Ο σκηνοθέτης ενδιαφέρεται ξεκάθαρα για το πώς παρά για το τι, με αποτέλεσμα την άκρατη μανιέρα. Ερμηνευτικά ξεχωρίσαμε τους Δημήτρη Σαμόλη και Θύμιο Κούκιο. Α ναι! Και η υπόθεση: Η Ελένη, η πραγματική και όχι το είδωλό της που βρισκόταν στην Τροία και για το οποίο έγινε ο τρωικός πόλεμος, βρίσκεται στην Αίγυπτο, όπου τη συναντά ο Μενέλαος και από όπου, μετά από πολλά εμπόδια, καταφέρνει να την πάρει και να φύγει μακριά. Γι' αυτό όμως θα μιλήσουμε όταν δούμε την "Ελένη" του Ευριπίδη και όχι την "Ελένη" του Καραντζά, ο οποίος μάλιστα διαπίστωσε ό,τι ελάχιστοι ή και κανείς άλλος: πως "στην ουσία, το κατασκεύασμα του ποιητή 'πάσχει'".
Έλενα Σταγκουράκη
Αθήνα, 13.09.2014
Αθήνα, 13.09.2014
2 σχόλια:
To "κατασκεύασμα" του ποιητή είναι αριστούργημα. Το κατασκεύασμα του -λέμε τώρα- "σκηνοθέτη" πάσχει, μαζί με όσους τον έβαλαν να κάνει τον σκηνοθέτη.
Πάντα καυστικός και έξω από τα δόντια ο δάσκαλος. Την καλημέρα μου!
Δημοσίευση σχολίου